Wstęp do Apokalipsy św. Jana
Apokalipsa (tzn. objawienie) św. Jana, najbardziej tajemnicza księga NT, stanowi dopełnienie całości objawienia Bożego; ukazuje ono koniec historii świętej, której początki znamy z Księgi Rodzaju.
Autorem Apokalipsy jest św. Jan (Ap 1,9), i to właśnie, jak stwierdza niemal jednogłośnie tradycja, Jan Ewangelista. Zdaniem niektórych krytyków autorem Ap jest Jan Prezbiter, rzekomo różny od Apostoła, a wspomniany przez Papiasza (3,39,4). Wahania co do jej autentyczności i kanoniczności trwały krótko. Apokalipsa powstawała w warunkach szczególnych. Prawdopodobnie nie od razu, lecz w trzech etapach. Dopiero na początku II wieku powstała z tych części dzisiejsza jej całość. Same objawienia Apostoł miał na wyspie Patmos (Ap 1,9), dokąd z Efezu został karnie zesłany za rządów Domicjana w r. 95 (według tradycji). Stopniowe powstawanie tej księgi tłumaczy dobrze pewne nieciągłości czy powtarzania się, widoczne w tekście.
Adresatami Apokalipsy byli przede wszystkim chrześcijanie Azji Mniejszej, nad którymi Apostoł roztaczał opiekę z Efezu. Życie ich tam, od samego początku niełatwe na skutek napaści ze strony Synagogi, stawało się coraz trudniejsze, odkąd konflikt między imperium rzymskim a ich religią okazał się nieunikniony. Jedyną bowiem więź wielojęzycznego cesarstwa stanowił kult boski oddawany osobie Cezara, nie do przyjęcie dla chrześcijan. Prześladowania ich przez cesarstwo zaczynają się za Nerona od r. 64. Wyznawcom więc Chrystusa potrzeba było w tych warunkach podtrzymania na duchu. Zadanie to spełnić mógł najlepiej sędziwy wówczas Apostoł, ostatni przy życiu z grona Dwunastu. Św. Jan zatem przekazuje nie tylko wiernym swoich czasów, ale i wszystkich następnych wieków, otrzymane objawienie dotyczące losów Kościoła w bliższej i dalszej przyszłości – aż do powtórnego przyjścia Chrystusa.
W tym celu posługuje się Autor szczególnym rodzajem literackim – apokaliptyczno-prorockim, którego biblijnym przykładem jest przede wszystkim Księga Daniela. Z apokaliptyką judaizmu dzieło św. Jana ma wspólny środek przekazywania objawienia – wizje symboliczne dotyczące rzeczy ostatecznych; z proroctwem zaś łączy je to, że Autor jawnie występuje w Bożym imieniu, nie tylko poucza o przyszłości, ale również napomina, grozi lub pociesza.
Temat zasadniczy Apokalipsy – dzieje ludzkości i Kościoła – ukazuje się w niej w szeregu obrazów, które nie są kolejnymi aktami dramatu, lecz po większej części nowymi aspektami tej samej całości. Osoby i fakty są w niej typami, które w dziejach wielokrotnie będą się powtarzać. Pociechę wiernym niesie prawda, że Kościół ma zapewniony ostateczny triumf. Głównym więc pouczeniem moralnym jest hasło: Świadczyć niezłomnie Chrystusowi.
Księga ta jest jedyną w swoim rodzaju w Nowym Testamencie. Jej przesłanie o ostatecznym zwycięstwie Jezusa Chrystusa nad wszelkimi siłami, które sprzeciwiają się Bogu, przedstawione jest w serii wizji.
Treść
Prolog: Wizja Chrystusa w chwale 1
Część 1: Listy do siedmiu Kościołów 2-3
Część 2: Wizje sądu i zwycięstwa 4-20
- Rada niebieska 4
- Siedem pieczęci 5,1-8,1
- Siedem trąb 8,2-11,19
- Smok i jego królestwo 12-13
- Baranek i Jego nadejście 14
- Siedem plag 15-16
- Upadek Babilonu 17,1-19,4
- Zwycięski Chrystus 19,5-20,15
Część 3: Wizja nieba 21,1-22,5
Zakończenie: Przyjdź, Panie Jezu! 22,6-21
Autor i czas spisania
Apokalipsa św. Jana została wyraźnie stworzona w czasie, kiedy chrześcijanie byli prześladowani, najprawdopodobniej za panowania rzymskiego cesarza Domicjana pod koniec I w. po Chr. Jan został zesłany na wyspę Patmos na Morzu Egejskim, i tam miał wizje. Autor Apokalipsy, jak stwierdza niemal jednogłośnie tradycja, to Jan Ewangelista.
Sławne fragmenty
- Chrystus w chwale 1,12-18
- Chrystus u drzwi 3,20
- Bóg na tronie 4
- Hymn zwycięzców 15,2-4
- Nowe niebo i nowa ziemia 21
- Gwiazda poranna 22,16-17
Główne tematy
Księga Apokalipsy należy do "apokaliptyki". Nazwa ta wiąże się bardziej ze sposobem ujęcia (modelem) wszystkich przedstawionych tu wizji, aniżeli ze szczegółami zawartymi w każdej z nich z osobna. Przesłanie o nieograniczonej władzy Boga było wsparciem dla prześladowanych chrześcijan w całej historii. Bez względu na potęgę prześladowców, dni ich są policzone. Końcowy obraz ukazuje zwycięskiego Chrystusa, Jego lud pomszczony i wszelkie zło zniszczone. Księga zaczyna się siedmioma listami do Kościołów, ukazując stałe i bliskie związki Chrystusa z Jego ludem, gdy pociesza On swój lud, stawia mu zadania, czy gani. Księgę kończy poetycki opis nieba, w którym Bóg i Jego lud są całkowicie zjednoczeni, a zło pokonane na zawsze.
