CzytelniaWiara i teologia

Kościół zbudowany na Skale

Ewangelista Mateusz, jako jedyny, opisuje złożenie przez Pana Jezusa wspaniałej obietnicy o założeniu Kościoła.

A gdy przyszedł Jezus w strony Cezarei Filipowej, pytał uczniów swoich, mówiąc:
Kim ludzie mówią że jestem, ja – Syn Człowieczy?
A oni rzekli: Jedni Janem Chrzcicielem, a inni Eliaszem, jeszcze inni Jeremiaszem,
albo jednym z proroków.
I rzekł im: A wy kim mówicie że jestem?
A odpowiadając Szymon Piotr rzekł: Tyś jest Chrystus, ten Syn Boga żywego.
Wtedy, odpowiadając Jezus rzekł mu: Błogosławiony jesteś Szymonie, synu Jonasza!
bo tego ciało i krew nie objawiły tobie, ale Ojciec mój, który jest w niebie.
A Ja tobie też powiadam, że ty jesteś Piotr; a na tej opoce zbuduję kościół mój,
a bramy piekielne nie przemogą go. (Mat. 16,13-19 NBG)

Fragment ten od początku historii Kościoła rozumiano różnie. Jedni twierdzili, że Skałą wymienioną w Ewangelii jest sam Chrystus, inni uważali że skałą jest wyznanie wiary Piotra – wiary w Jezusa jako Syna Bożego. Gdy zaczęto szukać dowodów na wiodącą rolę rzymskiego kościoła, odwołano się do tradycji mówiącej o pobycie w tym mieście apostoła Piotra. Żeby jeszcze dodać powagi biskupowi rzymskiemu, zaczęto twierdzić, że pierwszym biskupem Rzymu był Piotr właśnie, któremu Pan jakoby powierzył rolę Głowy Kościoła, a po nim godność ta przypada jego następcom. Że nie jest to prawda, widać choćby z listów apostoła Pawła do Efezjan i Kolosan, w których Głową Kościoła nazwany jest sam Chrystus (Ef 1,22; Ef 4,15; Ef 5,23; Kol 1,18). W celu wzmocnienia pozycji Piotra zaczęto tłumaczyć tekst z Ewangelii Mateusza w następujący sposób:

„A ja tobie powiadam, iżeś ty jest Opoka, a na tej opoce zbuduję Kościół mój”
(Tłumaczenie księdza prof. Szlagowskiego oparte na Biblii Wujka)

Następnie wiernym przedstawia się takie rozumowanie:

  1. Piotr został nazwany Opoką.
  2. Piotr był Głową Kościoła
  3. Kościół jest zbudowany na Piotrze.
  4. Papieże są następcami Piotra i konsekwentnie Głowami Kościoła
  5. Więc – jak kończy swoją bullę Unam Sanctam Bonifacy VIII – „jest absolutnie konieczne dla zbawienia, aby każda ludzka istota była poddana Pontiffowi Rzymskiemu”.

W tym krótkim rozważaniu zajmiemy się tylko pierwszym z powyższych twierdzeń – że Piotr został nazwany Opoką.

Cytowany werset tak wygląda w oryginale greckim:

kagodesoilegwotisueipetroVkaiepitauththpetraoikodomhso
A jazaśtobiemówiężetyjesteśPiotr (kamień)anatejSkalezbuduję
mouthnekklhsiankaipulaiadououkatiscusousinautes
mójkościółabramyHadesunieprzezwyciężąGo (dosł. jej)

Tekst oryginalny zawiera ciekawą grę słów: petroV (petros) oznacza bowiem kamień, głaz (w tłumaczeniu Biblii Króla Jakuba, w Ew. Jana 1:42 czytamy: „Thou art Simon the son of Jona: thou shalt be called Cephas, which is by interpretation, A stone.” – „Ty jesteś Szymon, syn Jony, ty będziesz nazwany Kefas, co się tłumaczy kamień”.), podczas gdy słowo petra (petra) oznacza opokę – masyw skalny. Pan nasz Jezus kiedy nadał Szymonowi nowe imię użył właśnie pierwszego z tych słów (Mk 3.16, Jan 1.42). Zauważyć tu należy, że Jezus nie mówi w tym fragmencie że na Piotrze – kamieniu ma być zbudowany Kościół, ale że ma być zbudowany na „tej skale”. Słowo tu użyte jest odmienne jeśli chodzi o rodzaj gramatyczny od imienia apostoła; podczas gdy petros jest rodzaju męskiego  –  tak jak polski kamień, petra jest rodzaju żeńskiego tak jak polska skała. Pozostaje zatem zastanowić się czym ta skała może być skoro nie jest nią Piotr. Słowo Boże nie pozostawia nas w niewiedzy co do tego na Kim Kościół Jezusa jest zbudowany. Mówi o tym zarówno bezpośrednio jak i w obrazach wiele fragmentów Pisma. Oto kilka z nich:

Albowiem fundamentu innego nikt nie może założyć, oprócz tego, który jest założony, którym jest Jezus Chrystus. 1 Kor.3;11 NBG

Zbudowani na fundamencie Apostołów i proroków, którego jest gruntownym węgielnym kamieniem sam Jezus Chrystus, (Ef.2;20,21 BG)

Jeśli tylko skosztowaliście, że dobrotliwy jest Pan.
Do którego przystępując, do kamienia żywego, chociaż od ludzi odrzuconego,ale od Boga wybranego i kosztownego, I wy jako żywe kamienie budujcie się w dom duchowny, w kapłaństwo święte, ku ofiarowaniu duchowych ofiar, przyjemnych Bogu przez Jezusa Chrystusa. A przetoż mówi Pismo: Oto kładę na Syonie kamień narożny węgielny, wybrany, kosztowny; a kto w niego uwierzy, nie będzie zawstydzony. Wam tedy wierzącym jest uczciwością, ale nieposłusznym, kamień, który odrzucili budujący, ten się stał głową węgielną, I kamieniem obrażenia, i opoką (petra) zgorszenia tym, którzy się obrażają o słowo, nie wierząc, na co też wystawieni są. (1 Piotra 2;4-7 NBG)

Apostoł Paweł cytując, mówiący o Mesjaszu fragment proroka Izajasza użył właśnie słowa petra (Rz 9,33 ), podobnie apostoł Piotr w swoim pierwszym liście (1Ptr 2,8). Z powyższego widać, że zarówno sam język oryginalnego tekstu Mateusza 16,18 , jak i świadectwo innych Pism uczy wyraźnie, że Opoką na której zbudowany został Kościół jest sam Boży Syn – Pan Jezus Chrystus, ten który duszę swoją oddał na okup za wielu i który „umiłował Kościół i wydał za nią samego siebie”.

Na przypieczętowanie tego niech będzie werset z 1 Kor. 10:4

A wszyscy pili ten sam duchowy napój; gdyż pili z duchowej Skały (Petra), która podążała za nimi, a skałą tą był Chrystus.

Częstym argumentem jest, że gra słów Petros-Petra występuje tylko w języku greckim, nie zaś w aramejskim, którym posługiwał się Chrystus.

Jednak nawet w ziemskich sprawach, językiem według którego należy interpretować dokument prawny jest język w jakim został on sporządzony, nie zaś język którym – być może – mówili ludzie w nim wymienieni. Bogu upodobało się uwiecznić Nowy Testament w języku greckim, z którego jest tłumaczony na języki wszystkich narodów pod słońcem i znaczenie rozstrzygające ma oczywiście znany tekst grecki, nie zaś domniemany tekst aramejski.

Poza tym sam Duch Święty powiedział w Ewangelii Jana:

A wejrzawszy nań Jezus, rzekł: Tyś jest Szymon, syn Jonasza; ty będziesz nazwany Kefas, co się wykłada Piotr (Petros). Jan 1,42 BG

potwierdzając że „Kefas” w języku aramejskim ma takie samo znaczenie jak „Petros” (Piotr) w greckim.

Ponieważ słowo petros występuje w Nowym Testamencie wyłącznie jako imię apostoła, pomocne może być znalezienie innego dokumentu o podobnym charakterze, pochodzącego z w miarę bliskiego okresu i sprawdzenie jakie w nim znaczenie ma to słowo.

Takim dokumentem są z pewnością Księgi Machabejskie. Dodane do kanonu Pism Świętych przez kościół rzymski, ze względu na wspomnianą w nich modlitwę za dusze zmarłych, opisują powstanie żydowskie pod wodzą Judy Machabeusza. W drugiej Księdze Machabejskiej 2-krotnie występuje słowo petros i raz słowo petra. Zobaczmy więc jak z tymi fragmentami poradzili sobie tłumacze Biblii Tysiąclecia:

Miejsce, słowo greckie, forma gramatyczna.Cytat z SeptuagintyCytat z Biblii Tysiąclecia
(Tak samo jest w Biblii Poznańskiej)
2 Machabejska 1:16
petros – kamień, biernik (accusativus), liczba mnoga, rodzaj męski.
anoixanteV thn tou fatnwmatoV krupthn quran ballonteV petrouV sunekeraunwsan ton hgemona kai melh poihsanteV kai tas kefalaV afelonteV toisexw parerriyana otworzyli tajemne drzwi w suficie i zabili wodza, zrzucając na niego kamienie. Potem pocięli ich na kawałki, a głowy odcięli i wyrzucili tym, którzy byli na zewnątrz.
2 Machabejska 4:41
petros – kamień, biernik (accusativus), liczba mnoga, rodzaj męski.
sunidonteV de kai thn epiqesin tou lusimacou sunarpasantes oi men petrouV oi de xulwn pach tineV de ek thV parakeimenhs spodou drassomenoi furdhn enetinasson eis tous peri ton lusimaconWidząc gwałtowne postępowanie Lizymacha, jedni pochwycili za kamienie, drudzy za kije, niektórzy zaś nabrali leżącego tam piasku i jeden przez drugiego rzucali na ludzi Lizymacha.
2 Machabejska 14:45
petra – skała, dopełniacz (genetivus), liczba pojedyncza, rodzaj żeński.
eti de empnous uparcwn kai pepurwmenos tois qumois exanastas feromenwn krounhdon twn aimatwn kai duscerwn twn traumatwn ontwn dromw tous oclous dielqwn kai stas epi tinos petraV aporrwgoVŻył jednak jeszcze i płonął gniewem. Podniósł się, choć krew z niego płynęła i rany były bolesne, a biegnąc minął żołnierzy. Stanął wreszcie na jakiejś urwistej skale.

Z tego zestawienia jasno widać, że również bibliści katoliccy – gdy sprawa nie dotyka istotnej dla nich doktryny o „prymacie piotrowym” – doskonale zdają sobie sprawę z różnicy między terminami petra i petros i tłumaczą je dwoma różnymi polskimi słowami.

Paweł Lutze

Źródło: http://www.literatura.hg.pl/petros.htm