Dzieje Księgi

Metody interpretacji Pisma Świętego

Zagadnienie interpretacji Pisma Świętego podejmowano od dawna. W samej Biblii znajdujemy fragmenty mówiące o trudnościach z jej zrozumieniem (np. tekst mówiący o proroku Danielu zastanawiającym się nad sensem proroctw Jeremiasza, czy opowiadanie o Etiopczyku, któremu Filip wyjaśniał mesjańskie proroctwo z Księgi Izajasza).

Wraz z rozwojem naukowych metod krytyki tekstów starożytnych zrodziły się wątpliwości, w jakiej mierze można je stosować do interpretacji Pisma Świętego. Oficjalne stanowisko Kościoła w tej kwestii zostało wyrażone w serii dokumentów: w encyklice Leona XIII Providentissimus Deus (1893 r.), Divino afflante Spiritu Piusa XII (1943 r.), w deklaracji Sancta Mater Ecclesia (1964 r.), konstytucji dogmatycznej Soboru Watykańskiego II Dei Verbum (1965 r.) oraz w dokumencie Papieskiej Komisji Biblijnej Interpretacja Pisma Świętego w Kościele (1993 r.). Zachęcają one do czytania i podejmowania prób rozumienia Pisma Świętego, ukazując kierunki w jakich powinny iść badania. Mówią, że ponieważ Bóg przemawiał do ludzi na sposób ludzki, komentator Biblii, chcąc poznać rzeczywistą treść Słowa Bożego, winien uważnie badać, co hagiografowie chcieli powiedzieć, i co się spodobało Bogu spodobało ujawnić ich słowami.

Gwałtowny rozwój biblistyki nastąpił na przełomie XIX i XX w. Rozwinęła się hermeneutyka, czyli teoria interpretacji tekstu, która określa zasady jakimi należy się kierować w poprawnej interpretacji tekstów praktycznie realizowanej przez egzegezę biblijną. Hermeneutyka biblijna zajmuje się sensem Pisma Świętego (noematyka), regułami jego odnajdywania (heurystyka) i sposobami wykładu (proforystyka). Egzegeza (wyjaśnianie Pisma Świętego) przybierała różne postacie: dogmatyczną (biorącą za podstawę prawdy wiary), krytyczną (punktem wyjścia jest tu analiza literacka), historyczną (odwołującą się do środowiska, w którym kształtowały się poszczególne pisma). W ramach tej ostatniej powstały m.in. trzy niemieckie szkoły egzegezy: Formgeschichte (metoda historii form), Traditionsgeschichte (metoda historii tradycji) i Redaktionsgeschichte (metoda historii redakcji). Jedną z nowszych metod jest analiza strukturalna.

Każdy rodzaj badań naukowych (krytyka tekstu, studia językowe, analiza literacka itp.) kieruje się własnymi regułami, jest autonomiczny, lecz wszystkie razem powinny ze sobą współdziałać w celu ułatwienia zrozumienia autentycznego przekazu treści Pisma Świętego.