Dzieje Księgi

Przekaz tekstu oryginalnego Nowego Testamentu

Po uzyskaniu aprobaty Kościoła pisma Nowego Testamentu zaczęły się szybko rozprzestrzeniać w licznych odpisach wraz z szerzącym się chrześcijaństwem. Początkowo utrwalano je na nietrwałych papirusowych zwojach. Ich kruchość uniemożliwiła przetrwanie najstarszych rękopisów, mimo to, uczeni są w posiadaniu ok. 90 fragmentów tekstów Nowego Testamentu, zwanych świadkami. Do najstarszych należą: papirus Rylandsa (II w.), grupa papirusów Beatty?ego (II/III w.) oraz zbiór Bodmera (II w.). Papirusy te potwierdzają wiarygodność historyczną Ewangelii i innych pism Nowego Testamentu, które musiały być spisane jeszcze w I w.

Brak pełnych odpisów Nowego Testamentu z pierwszych trzech wieków chrześcijaństwa tłumaczy się tym, że był to okres prześladowań, gdy księgi biblijne miały być na mocy dekretów cesarskich wydawane w ręce władz i niszczone. Po edykcie mediolańskim sam cesarz Konstantyn wyasygnował znaczne sumy na sporządzenie 50 nowych kodeksów pergaminowych. Odtąd pergamin stał się materiałem powszechnie używanym aż do X w. Z czasem zaczęto sporządzać pergaminy ozdobne, pisane złotymi lub srebrnymi literami, a sam materiał barwiono na purpurowo (kodeksy purpurowe). Często dla oszczędności zapisanych kart używano powtórnie, po starciu dawnego tekstu. Są to tzw. palimpsesty.

W najstarszych kodeksach pisano w kolumnach, bez odstępów między wyrazami i zdaniami (ten sposób pisania nazywa się stychometrycznym). Od IV w. zaczęto jednak stosować tzw. kolometrię – system przepisywania zastępujący brak interpunkcji. W oddzielnych liniach umieszczano frazy zdania mające wewnętrzny sens.

Ze względu na kształt liter kodeksy dzielą się na majuskułowe i minuskułowe. Majuskuły (pisane dużymi literami), których jest ponad 250, mają większą wartość dla krytyki tekstu (nauki dążącej do odtworzenia najbardziej prawdopodobnego tekstu oryginalnego). Do najstarszych z nich należą: Kodeks Synajski (IV w.), Kodeks Watykański (IV w.), Kodeks Aleksandryjski (V w.) i Kodeks Bezy (V-VI w.).

Kodeksy minuskułowe (pisane małymi literami) są odpisami późniejszymi (najstarszy z nich Kodeks Uspieński pochodzi z IX w.). Mimo że są liczniejsze (odnaleziono 2700 rękopisów, z których 50 zawiera cały Nowy Testament), mają zwykle mniejsze znaczenie. Zdarza się jednak, że kodeksy minuskułowe przepisane nawet w późnym średniowieczu utrwaliły tekst bardziej starożytny od niektórych kodeksów majuskułowych.

Tekst Nowego Testamentu zachował się do czasów współczesnych również za pośrednictwem ksiąg liturgicznych, ewangeliarzy i lekcjonarzy. Dotychczas zinwentaryzowano ich ok. 2000, z ważnymi nieraz wariantami tekstu. Dużą wartość dla krytyki tekstu mają również dosłowne cytaty biblijne występujące w tekstach pisarzy chrześcijańskich, które przekazują czasem tekst starszy od najwcześniejszych kodeksów.

Do naszych czasów przetrwało 250 000 wariantów tekstu Nowego Testamentu. Świadczy to o tym, że początkowo nie przywiązywano tak wielkiej wagi do wiernego przekazania tekstu, jak to miało miejsce w przypadku odpisów Starego Testamentu. W poszczególnych gminach tekst biblijny przyjmował nieco odmienne postacie. Wszystkie te świadectwa pogrupowano w cztery typy tekstu zwane recenzjami (zachodnia, egipska, cezarejska i antiocheńska).