ROZDZIAŁ XIV
TEOLOGIA KALWINA
§ 111. KOMENTARZE KALWINA
Kalwin był geniuszem egzegezy. Jego komentarze są niezrównane pod względem oryginalności,głębi, jasności, poprawności oraz trwałej wartości. Reformacja była okresem niezwykle płodnympod względem przekładów oraz egzegezy Pisma Świętego. Jeśli Luter był królem tłumaczy, toKalwin był królem komentatorów. Poole, we wstępie do Synopsis prosi czytelnika o wybaczenie zato, że nie przytacza częściej Kalwina, ponieważ inni tak wiele od niego zapożyczyli, że cytowanieich, to cytowanie Kalwina. Reuss, znakomity biblista oraz główny wydawca dzieł Kalwina,twierdzi, że Kalwin był niewątpliwie największym egzegetą XVI wieku.1 Archidiakon Farrardosłownie powtarza tę opinię.2 Diestel, najlepszy historyk egzegezy Starego Testamentu, nazywaKalwina „twórcą prawdziwej egzegezy”.3 Niewiele dzieł z dziedziny egzegezy przeżywa swepokolenie; dzieł Kalwina prawdopodobnie nic już nie przyćmi, tak samo jak nic nie przyćmielokwencji patrystycznej kazań Chryzostoma, twórczych i inspirujących wskazówek zawartych wGnomonie Bengela, czy budującego duchowo oraz pełnego przydatnych dla kaznodziejówepigramatów komentarza Matthew Henry.4
Kalwin rozpoczął swą serię komentarzy w Strasburgu od Listu do Rzymian, na którym w głównejmierze oparta jest jego teologia. W dedykacji dla swego przyjaciela i nauczyciela językahebrajskiego Grynaeusa w Bazylei (18 X 1539), Kalwin przedstawia swe poglądy na tematnajlepszej metody interpretacji Pisma: wszechstronna zwięzłość, przejrzysta wyrazistość orazbezwzględne trzymanie się ducha i litery autora. Po kolei komentował najważniejsze księgiStarego Testamentu: Pięcioksiąg, Psalmy i księgi Proroków, a także wszystkie księgi NowegoTestamentu za wyjątkiem Apokalipsy, którą rozsądnie pominął. Niektóre jego komentarze (m.in.Komentarze do ksiąg proroków mniejszych), opublikowano na podstawie notatek sporządzonychpodczas otwartych, improwizowanych wykładów i kazań Kalwina. Ostatnim dziełem literackimKalwina był Komentarz do Księgi Jozuego, który rozpoczął bardzo osłabiony chorobą, kończąc nakrótko przed śmiercią i odejściem do Ziemi Obiecanej.
Kalwin z upodobaniem głosił Słowo Boże z katedry oraz zza kazalnicy, stąd też jego teologia jestraczej biblijna niż scholastyczna. Jego komentarze do Psalmów oraz listów Pawła uchodzą zanajlepsze. Odczuwał głęboką sympatię do Dawida i Pawła, widząc w ich życiu swą duchowąbiografię. Komentując Psalmy nazwał je we wstępie „anatomią wszystkich części ciała i duszy,ponieważ odbijają jakby w zwierciadle wszystkie uczucia, których człowiek jest świadomy, alboraczej Duch Święty ożywił w nich smutki, żale, lęki, wątpliwości, nadzieje, troski, udręki, czylikrótko mówiąc wszystkie emocje poruszające umysł ludzki”. Dodaje też, że spory i doświadczenia, przez które przeszedł, były dlan bardzo pożytecznej, pozwalając mu lepiej zrozumieć te Boże kompozycje.
Posiadał w rzadko spotykanym stopniu wszystkie istotne kwalifikacje egzegety: znajomośćgramatyki, duchowe rozeznanie, bystry umysł, trzeźwy osąd i praktyczny takt. Miał wielkiezrozumienie ducha Biblii; stawiał siebie w sytuacji autorów, starając sie odtworzyć i adoptowaćich myśli na pożytek swej epoki. Tholouck wymienia cztery najważniejsze zalety komentarzyKalwina: doktrynalna bezstronność, takt egzegetyczny, gruntowna wiedza, oraz głębokąchrześcijańską pobożność. Winer chwali jego „prawdziwie wspaniałą bystrość w rozumieniu iklarowność w wyjaśnianiu myśli Apostoła [Pawła]”.
Czytaj całość w formacie PDF
