„I nie wystawiaj nas na pokusę, ale wybaw nas od złego; twoje bowiem jest królestwo, moc i chwała na wieki. Amen.” Ewangelia Mateusza 6:13
Jest to ostatnia część tzw. „Modlitwy Pańskiej”. Słowa: „twoje bowiem jest królestwo, moc i chwała na wieki. Amen.” mają charakter pochwalnej modlitwy. Zakończenie to znajduje się w większości greckich manuskryptów, w tym w Textus Receptus ( „Tekstu Przyjętego”) i Tekstu Większościowego. Stąd też występuje we wszystkich starszych polskich tłumaczeniach, jak: Biblia Brzeska, Biblia Gdańska, Nowy Testament w przekładzie Bolesława Goetzego (tzw. „Trynitarka”), a także współczesnych bazujących na tych greckich tekstach: Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Nowa Biblia Gdańska i Ewangeliczny Przekład Interlinearny (a także w Nowym Przymierzu i Przekładzie Dosłownym, gdzie fragment ten został dodany do Tekstu Krytycznego i Biblii Warszawskiej korzystającej ze starszej wersji Tekstu Krytycznego). Nie występuje natomiast w Tekście Krytycznym. Stąd nie znajduje się we w większości współczesnych tłumaczeń, jak: Biblia Tysiąclecia, Biblia Poznańska, Biblia Warszawsko-Praska, Nowy Testament w przekładzie Kowalskiego, Biblia ekumeniczna i Przekład Nowego Świata. Fragment ten występuje także w tradycyjnej formie „Modlitwie Pańskiej” w ewangelicznych wspólnotach chrześcijańskich, natomiast nie występuje w rzymsko-katolickiej wersji tej modlitwy.
W podobnym fragmencie z Ewangelii Łukasza 11:2-4, nie występuje podobne zakończenie modlitwy. Niektórzy badacze tekstu Nowego Testamentu, tacy jak Bruce M. Metzger , zauważają, że zdarzało się, że skrybowie przepisując jakiś tekst porównywali go z podobnymi tekstami z innych ewangelii i starali się ujednolicić przekaz (Bruce M. Metzger, Tekst Nowego Testamentu [The Text Of The New Testament] (trzecie wydanie, Oxford. Clarendon Press, 1973), str. 197.). Z kontekstu ewangelii wiemy, że fragmenty te nie opisują tego samego wydarzenia. W przypadku Ewangelii Mateusza, słowa Jezusa skierowane były do tłumów, kiedy Jezus głosił słynne „Kazanie na górze”. Natomiast fragment z Ewangelii Łukasza jest skierowany specjalnie do uczniów Pana, gdy pytali się, jak mają się modlić. Możliwe, że Jezus podobną modlitwę wygłosił kilkukrotnie i za każdym razem modyfikował ją w zależności od sytuacji.
Omawiane zakończenie „Modlitwy Pańskiej” występuje w większości greckich unicjałów (łac. scriptura uncialis — typ pisma kodeksowego występujący w okresie od IV do X wieku), w tym: W (V wiek), L (VIII wiek), 0233 (VIII wiek), K (IX wiek), D (IX wiek), Q (IX wiek) i P (X wiek). Można znaleźć ją w większości greckich manuskryptów, takich jak: 28, 33, 565, 700, 892, 1009, 1010, 1071, 1079, 1195, 1216, 1230, 1241, 1242, 1365, 1546, 1646, 2174 (datowanych od IX do XII wieku). Można znaleźć ją także w większości istniejących greckich lekcjonarzy (lektykarz to książka lub lista zawierająca zbiór czytań z Pisma wyznaczone przez chrześcijański lub judaistyczny kult na dany dzień lub okazję). Potwierdza to wiarygodność tego tekstu.
Analizując starożytne tłumaczenia Biblii możemy odnaleźć ten fragment w starołacińskich, staro-syryjskich i koptyjskich manuskryptach. Np. w syryjskiej Paszicie, która powstała prawdopodobnie około II/III wieku, oddany jest tak: „I nie wystawiaj nas na pokusę, ale wybaw nas od złego; twoje bowiem jest królestwo, moc i chwała na wieki. Amen.”. Wiek i charakterystyka geograficzna tych tłumaczeń potwierdza wiarygodność końcowej frazy Ewangelii Mateusza 6:13.
Analizując starożytne pisma ojców kościoła także możemy odnaleźć odniesienia do tego fragmentu. Żyjący w IV wieku Jan Chryzostom napisał w „XIX Homilii”, odnoszącej się do 6 rozdziału Mateusza: „wnosząc do naszej pamięci Króla, pod którym jesteśmy ustawieni w szyku i wskazując Go, jako potężniejszego od wszystkiego. ‘Twoje jest królestwo’, powiedział, ‘królestwo, moc i chwała’”. Inne bardzo stare świadectwo z około 100 r. n. e. – Didache, znane także jako Nauka przekazana przez dwunastu wysłanników poganom, także zawiera omawianą frazę w swojej wersji „Modlitwy Pańskiej”:
Wasze posty niech się nie zbiegają z postami obłudników. Ponieważ oni poszczą drugiego i piątego dnia tygodnia, wy pośćcie czwartego oraz w dzień przygotowania [przed szabatem]. Nie módlcie się również jak obłudnicy, ale tak jak nakazał Pan w swojej Dobrej Nowinie, mianowicie: «Nasz Ojcze, który [jesteś] w niebie, niech Twoje imię będzie uświęcone, niech nadejdzie Twoje królowanie, niech Twoja wola się stanie na ziemi tak, jak w niebie. Daj nam dzisiaj naszego codziennego chleba i odpuść nam dług, jak i my odpuszczamy naszym dłużnikom, i nie wprowadzaj nas w próbę, ale uratuj nas od Złego, jako że do Ciebie należą moc i chwała na wieki. » Módlcie się w ten sposób trzy razy na dzień.
(Didache, Nauka przekazana przez dwunastu wysłanników poganom , Wydanie 1.0 z 05.02.2011)
Dr George Milligan badając stare papirusy zawierające modlitwy z VI wieku, odnalazł także taką, która posiadała omawiany ustęp z Ewangelii Mateusza 6:13. Pomimo faktu, że papirus jest bardzo zniszczony, wyraźnie zawiera dane wyrażenie (opisał to w książce Fragmenty starych greckich papirusów [Sections From The Greek Papyri (] (Cambridge University Press, 1912), 132-134).
Wszystko to daję podstawę, aby uważać, że fragment ten znajdował się pierwotnie w Modlitwie Pańskiej, cytowanej w Ewangelii Mateusza. Nawet jeżeli pewne stare manuskrypty pomijają tę frazę, to jednak inne historyczne świadectwa wskazują, że oryginalnie fragment ten występował w Nowym Testamencie. Można tylko próbować domyślać się dlaczego niektóre fragmenty pomijają go. Może niektórzy skrybowie usunęli go w trakcie harmonizowania tekstu „Modlitwy Pańskiej” z Ewangelii Mateusza i Ewangelii Łukasza. Możliwe, że mieli jakiś inny powód, który nie jest dla nas dzisiaj zrozumiały. Jeżeli jednak przyjmujemy argumentację zawartą w tym artykule, wtedy fragment ten powinien być traktowany przez nas jako natchnione Słowo Boże, nawet jeżeli nie znajdujemy go w niektórych przekładach Biblii.
mb
Opracowane m.in. na podstawie książki dra Thomas’a Holland’a „Ukoronowany chwałą” „Crowned With Glory” © 2000
