Ziemia Biblii

Ziemia Biblii

Chociaż wydarzenia opisywane w Biblii rozgrywały się w rozmaitych rejonach starożytnego Bliskiego Wschodu, jednak tylko ziemia pomiędzy Pustynią Arabską i Morzem Śródziemnym w pełni zasługuje na miano Ziemi Biblii. Na tym terytorium przede wszystkim rozgrywały się losy biblijnych postaci i miały miejsce wydarzenia historiozbawcze. Ten niewielki pas ziemi ma kilka nazw: Kanaan1), Palestyna, Izrael2), Ziemia Święta.

Najstarsza nazwa terytorium, którego obszar pokrywa się z granicami współczesnego państwa Izrael, brzmi Kanaan. W Starym Testamencie Kanaan oznacza terytorium na zachód od Jordanu, którego mieszkańcy są konsekwentnie nazywani Kananejczykami. Na przełomie XIII i XII w. przed Chr. Kanaan przeżył dwie inwazje obcych i wrogich ludów: od wschodu napłynęli Hebrajczycy3) (Izraelici), a z południa Filistyni4).

Izraelici rozpoczęli penetrację w okolicach Jerycha5) i stopniowo przejmowali w posiadanie coraz większe połacie kraju. Była to dla nich Ziemia Obiecana mocą zapewnień danych przez Boga Abrahamowi i jego potomstwu oraz potwierdzonych wobec narodu Izraela jako całości. Kiedy obietnice się urzeczywistniły, zyskała nazwę Ziemi Izraela (`erec Izrael) lub po prostu Izraela. W Biblii kilkakrotnie terytorium Izraela jest określone formułą „od Dan do Beer-Szeby”. Izraelici używali jej dość często, mimo że nie wyjaśniała wszystkiego. Czasami znajdujemy aluzje do „ziemi Kanaan w swoich granicach”. Wyrażenie to oznacza kraj niegdyś należący do Kananejczyków, który przejęli Izraelici. Natomiast przybyli z południa Filistyni osiedlili się na wybrzeżu Morza Śródziemnego w okolicy Gazy. Od nich wywodzi się słowo Palestyna.

Kanaan, Izrael, Palestyna są też określane mianem Ziemi Świętej. Jest to terytorium święte dla wyznawców trzech wielkich religii monoteistycznych: żydów, chrześcijan i muzułmanów. Żydzi uważają tę ziemię za świętą nie tylko ze względu na miejsca naznaczone obecnością wybitnych postaci Starego Testamentu oraz judaizmu rabinicznego. Jest to dla nich „ziemia ojców”, stanowiąca integralny składnik przymierza z Bogiem, a więc dar Boży.

Dla chrześcijan świętość tej ziemi jest wynikiem przede wszystkim wiary w Jezusa Chrystusa. Jedynie tam chrześcijanie mogą chodzić ziemskimi śladami swojego Nauczyciela, Jego Matki i apostołów. Ta ziemia jest częścią misterium wcielenia Syna Bożego, na niej wyłonił się i okrzepł Kościół.

Również muzułmanie podkreślają swoje związki z Palestyną uświęconą obecnością proroka Mahometa.


1) Kanaan to imię przeklętego przez Noego syna Chama, ojca rodu Kananejczyków. Geograficznie jest to nazwa pozabiblijna oznaczająca Fenicję (dzisiejszy Liban) i Izrael. W Starym Testamencie Kanaan oznacza kraj obiecany Izraelitom przez Jahwe. Poza Biblią nazwa ta występuje już w trzecim tysiącleciu przed Chr. w tekstach utrwalonych na tabliczkach znalezionych w Ebla. Pochodzenie nazwy jest niejasne, lecz przyjmuje się, że pozostaje w związku z akadyjskim słowem kinahhu oznaczającym purpurę. Najwidoczniej lokalna ludność słynęła z wyrabiania i barwienia wełny. Kananejczycy, lud pochodzenia semickiego, byli najstarszymi historycznymi mieszkańcami kraju, lecz w zamierzchłych czasach przybyli do niego z jakiegoś nieznanego rejonu świata. Wzmianki o nich często pojawiają się w Biblii Hebrajskiej oraz sporadycznie w Nowym Testamencie.

2) Izrael to nazwa dwunastu plemion semickich, zespolonych w jeden naród przez Mojżesza i Jozuego, które po zdobyciu Kanaanu utworzyły w czasach Dawida jedno zorganizowane państwo. Stanowiły one naród wybrany, Izrael, nazwany tak od imienia ojca rodu – Jakuba (Jakub otrzymał imię Izrael, co znaczy „walczący z Bogiem” w ludowej etymologii nazwy znajduje być może wyraz doświadczenie Boga, jakie było udziałem Izraela). Wraz z powstaniem monarchii nazwa uzyskała znaczenie polityczne. Za czasów pierwszego króla (Saul, 1040-1010 r. przed Chr.) wyrażenie „cały Izrael” oznaczało dwanaście pokoleń, później nazwą Izrael było określane tylko Państwo Północne (od 929 roku przed Chr.). Od czasu odnowienia przymierza w 622 r. przed Cr. (reforma Jozjasza) Izrael oznaczał związek pokoleń, a później naród będący na wygnaniu. Prorocy mówili o Izraelu najczęściej w sensie religijnym – wspominali o „domu Izraela”, „dzieciach Izraela” lub „ludzie Izraela”, mając na myśli naród wybrany przez Boga. Nazwa ta utrzymała się w odniesieniu do Żydów w czasach nowotestamentowych oraz pobiblijnych i przetrwała do czasów obecnych.

3) Hebrajczycy byli jednym z ludów semickich zamieszkujących Mezopotamię przed 2000 r. przed Chr. Pisarze biblijni używali tego określenia wobec przodków narodu izraelskiego (już Abraham jest nazywany Hebrajczykiem). W czasach późniejszych było ono synonimem Izraelitów. Septuaginta i tradycja rabinistyczna stosują określenie „Hebrajczyk” jako nazwę honorową , natomiast w Nowym Testamencie określa się w ten sposób Żyda związanego z tradycją palestyńską w przeciwieństwie do hellenistów będących prozelitami.

4) Filistyni należeli do tzw. Ludów Morza. Osiedlili się na południowym wybrzeżu Kanaanu w tym samym czasie co Izraelici (XIII/XII w. przed Chr.) Pochodzili z Krety i wysp Morza Egejskiego i nie byli Semitami. Sprawowali stałą kontrolę nad terytorium ograniczonym do tzw. ligi pięciu miast: Gazy, Aszkelonu, Aszdodu, Ekronu i Gat. Zorganizowali bardzo sprawną administrację i aż do czasów Dawida i Salomona (X w. przed Chr.) pozostawali w trwałym konflikcie z Izraelitami. W Biblii Hebrajskiej Filistyni nazywani są Pelisztim, zaś ich terytorium `erec Pelisztim lub Peleszet; stąd pochodzi nazwa Palestyna.

5) Jerycho to miasto położone w dolinie Jordanu, na północ od Morza Martwego. Jest to najniżej położone miasto na Ziemi – 358 m p.p.m. W jego okolicy znajdował się bród, którym wiódł ważny szlak handlowy ze wschodu na zachód. Dzięki niemu miasto było punktem strategicznym na drodze z Transjordani do górzystej Judei i ważnym ośrodkiem handlowym. Jerycho jest uznawane za najstarsze miasto świata otoczone murami – wykopaliska archeologiczne świadczą, że powstało ok. 9000 r. przed Chr. W ciągu całej swej historii było zamieszkiwane przez różne grupy ludności, począwszy od mezolitycznych myśliwych, przez Kananejczyków i Izraelitów. Jego rozkwit przypada na czasy patriarchów (1900-1500 r. przed Chr.). W latach 34-30 przed Chr. Herod Wielki wybudował w Jerychu swoją zimową rezydencję (Wadi Qelt).