Listy apostoła Pawła
Te listy uzupełniają osobistą służbę apostoła i są rozwinięciem myśli Chrystusowej (w Mt.16) o powstaniu Jego światowego Kościoła z ludzi, powołanych z tego świata, zbawionych przez wiarę w Chrystusa, którzy przyjęli Ducha Świętego, uwalniającego ich od grzechu, i oczekujących uwielbienia podczas powtórnego przyjścia ich Zbawiciela. Budowanie Kościoła – tajemnica dla starotestamentowych jasnowidzów – stało się dziełem życia apostołów, jako kontynuacja ziemskiej służby Pana Jezusa Chrystusa. Od apostoła Pawła wiemy, że światowy Kościół nie jest organizacją, lecz żywym organizmem, Ciałem Chrystusowym; wiemy też o formie organizacji i życiu pierwszych zborów apostolskich, którymi kierował Duch Święty przez starszych (prezbiterów lub biskupów), ustanowionych przez apostołów. Dowiadujemy się, że biblijne rozumienie zbawienia włącza: odpuszczenie, usprawiedliwienie, odkupienie, pojednanie, poczytanie sprawiedliwości Odkupiciela, łaskę, uświęcenie, uwielbienie – upodobnienie do Chrystusa. Zbawienie jest niezasłużonym darem Bożym dla wierzącego za to, że Chrystus przyjął na Siebie zapłatę za grzechy ludzi i wypełnił żądania zakonu Bożego: za grzech – śmierć.
Chociaż apostoł Paweł rozpoczynał swoją pracę w żydowskich synagogach, jednak był on przeniknięty myślą, że dla usprawiedliwienia przed Bogiem decydujące znaczenie ma nie zakon, ale wiara w niezasłużoną przez człowieka łaskę w Chrystusie Jezusie. Bóg przyjmuje upamiętującego się grzesznika ze względu na Chrystusa, nie postępując według Swojej sprawiedliwości; zaś przez zakon tylko jest poznanie grzechu (Rz.3:20) i człowiek, niewolnik swojej grzesznej natury, naruszając zakon ściąga na siebie gniew Boży (Rz.4:15). Zakon Boży w 10 przykazaniach jest zakonem miłości, został on wykonany przez Boga i Człowieka Jezusa Chrystusa zamiast nas, przez naszego Zastępcę przed sprawiedliwym sądem Bożym.
Protest tak zwanych judaizujących chrześcijan (tj. chrześcijan z Żydów) przeciw chrzczeniu pogan bez uprzedniego obrzezania został rozpatrzony na apostolskim soborze w Jerozolimie, w około 52 roku, gdzie zaaprobowano działalność apostoła Pawła i postanowiono, żeby na nawróconych pogan nie wkładać jarzma obrzędowego zakonu, „którego ani ojcowie nasi, ani my nie mogliśmy unieść. Wierzymy przecież, że zbawieni będziemy przez łaskę Pana Jezusa” (Dz.15:7-21).
Odrzucony przez Żydów, apostoł Paweł skierował swoje kazanie wyłącznie do pogan
(Dz.13:45-49). Ten były faryzeusz, przyjąwszy do swego serca Chrystusa, zrozumiał charakter Jego Królestwa i powszechną potrzebę zbawienia; „Apostoł pogan” oddał swoje bogate dary duchowe narodom świata.
List do Rzymian
Podstawowy tekst: 1:16-17.
Główna myśl: Usprawiedliwienie z wiary, jego metoda i rezultat.
Ten list jest pierwszym z listów apostoła Pawła; został napisany około 60 roku podczas trzeciego pobytu apostoła Pawła w Koryncie (2Kor.13:1).Motywacją do jego napisania był zamiar apostoła Pawła uczynienia Rzymu takim samym centrum chrześcijańskiej misji dla Zachodu, jakim była Antiochia na Wschodzie; lecz jeszcze przed pobytem w Rzymie Paweł chce przekonać się, że miejscowi bracia są jednomyślni z nim w uznaniu jednej i tej samej drogi zbawienia dla wszystkich ludzi, Żydów i pogan. Główną myśl listu apostoł wypowiada sam w rozdz. 1:16: „Albowiem nie wstydzę się ewangelii Chrystusowej, jest ona bowiem mocą Bożą ku zbawieniu każdego kto wierzy, najpierw Żyda potem Greka”. Ta myśl została rozwinięta w trzech częściach listu. W pierwszej części (rozdz. 1–8) jest rozwinięta wypowiedziana przez Pana Jezusa myśl, że niemożliwa rzecz dla człowieka możliwa jest Bogu (Łk.18:26-27). Gdyż Żydzi i poganie okazali się naruszycielami zakonu, ostatni – zakonu sumienia, dlatego Bóg daje usprawiedliwienie, uwalnia od mocy grzechu i przenosi do innego porządku rzeczy – do prawdziwego życia – z wiary, do ofiarnego samo oddania Chrystusowi, przez pośrednictwo Którego wierzący znów wstępuje w społeczność z Bogiem, naruszoną przez grzech. W walce łaski z grzechem po nawróceniu, zwycięstwo ducha nad ciałem jest pewne, jeśli tylko chrześcijanin będzie pamiętał, że umarł on dla grzechu (Rz.6:2-3) i powinien stać się dzieckiem Bożym, nowym człowiekiem, prowadzonym przez Ducha Bożego (Rz.8:14-17). Apostoł gorąco i przekonywająco trzyma się niezmiennego warunku uświęcenia; święte życie nierozłączne jest od usprawiedliwienia jako jego owoc. Usynowionego i uświęconego chrześcijanina nic nie może pozbawić miłości Bożej w Chrystusie Jezusie (Rz.8:35).
Druga część listu (rozdz.9-11) odpowiada na pytanie, czy Izrael, lud przymierza, na zawsze został odrzucony przez Boga. Dowiadujemy się, że zatwardziałość Izraela trwa do czasu, póki do Królestwa Bożego nie wejdzie pełna liczba pogan, a wtedy zbawiony zostanie Izrael jako lud. „Albowiem Bóg podał wszystkich w niewolę nieposłuszeństwa, aby się nad wszystkimi zmiłować”. Taki jest cel niepojętych dróg Bożych!
W trzeciej części listu (rozdz.12–16) apostoł zobowiązuje wierzących do sposobu życia, odpowiadającemu ich wysokiemu powołaniu dzieci Bożych, mówi o ich zachowaniu odnośnie współwierzących i niewierzących; niech mocni w wierze będą uniżeni w stosunku do swoich jeszcze słabych współbraci i nie dają im w niczym zgorszenia, naśladując przykład Chrystusa w pokorze i zaparciu się siebie. Na koniec apostoł pozdrawia będących w Rzymie swoich przyjaciół i współpracowników, przestrzegając wszystkich przed czyniącymi podziały i zgorszenia.
Znaczenie Listu do Rzymian dla światowego Kościoła Chrystusowego jest bardzo duże: ten list zawiera całą chrześcijańską naukę o wierze jako o jedynej i doskonałej drodze do zbawienia. „Wiara jest darem Bożym, czyniącym możliwym przeobrażenie grzesznego człowieka w nowe stworzenie, odnawiającym w nim zatarty przez grzech obraz i podobieństwo Boże, i dającym taką pewność w miłość Ojca do usprawiedliwionego syna marnotrawnego, że człowiek może spokojnie iść na cierpienie i śmierć; wiara czyni człowieka radosnym i napełnia go miłością do Boga i Jego stworzenia, człowieka. Wierzący staje się mieszkaniem Ducha Świętego i bez przymusu, chętnie i radośnie, dąży do czynienia każdemu dobra, do służenia każdemu, do znoszenia wszystkiego z miłości do Boga i dla Jego chwały; stąd pochodzą podobające się Bogu, rzeczywiście dobre uczynki” (Marcin Luter).
1 i 2 List do Koryntian
| Pierwszy List do Koryntian. | Główna myśl: |
| Podstawowy tekst: 1:2: „Którzy wzywają imienia Pana naszego Jezusa Chrystusa, na każdym miejscu, ich i naszym”. | Panowanie Chrystusa. |
| Drugi List do Koryntian. | Główna myśl: |
| Podstawowe słowa: „Pocieszenie”, | Pocieszenie: jego charakter i zapłata. |
| „służba”. | Służba: jej rodzaj i wykonanie. |
Te dwa listy zostały napisane około 59 roku podczas pobytu apostoła Pawła w Efezie i skierowane są do zboru w Koryncie, założonego przez Pawła w czasie jego drugiej podróży misyjnej (Dz.18). Napisanie listów spowodowane było pogłoskami o dużych nieporządkach w tym zborze. Korynt był bogatym portowym miastem w greckiej prowincji Achai; półmilionowa jego ludność składała się w głównej części z niewolników, sług klasy rządzącej. Po nieudanym wystąpieniu w Atenach (Dz.17:15-34), apostoł Paweł oddał Koryntowi półtora roku swojej pracy misyjnej. Proste jego kazanie o zbawieniu przez krzyż Golgoty, przyciągnęło do Chrystusa dużo ludzi, w większości pokrzywdzonych ubogich (1Kor.1:26); lecz moralna demoralizacja miasta była tak wielka, że podczas nieobecności apostoła młody zbór zaczął pomału wracać do pogańskich nawyków. Pod opieką uczonego Apollosa z Aleksandrii, chrześcijanina z Żydów, zbór wzbogacił się w dary duchowe, w szczególności w poznanie (1Kor.1:5); lecz skłonność Greków do mędrkowania i krasomówstwa szybko wyparła z wielu serc małe kiełki posiewu Pawła, o czym apostoł dowiedział się od niektórych wierzących, którzy przybyli do Efezu z Koryntu. Doniesiono apostołowi, że w Koryncie wierzący podzielili się na grupy, odpowiednio do przedkładania tego lub innego z apostołów; że naukę o zmartwychwstaniu skażono, zborowa dyscyplina upadła, wśród braci bywają przypadki procesowania się; przewrotnie pojęta wolność od zakonu doprowadziła niektórych do uczestniczenia w pogańskich ucztach świątynnych, pewnego brata – do dużego naruszenia moralności, a społeczność koryncka nie potępiła winnego…
Pełen miłości do błądzących, cielesnych braci, Paweł potępia ich odstępstwa i przekonuje, żeby nie trzymali się ludzi, lecz Chrystusa i nauki o łasce, oczyszczającej i uświęcającej życie człowieka. Ponad wszelkie poznanie i nawet ponad wiarę – jest miłość (1Kor.13).
Z pierwszego listu widzimy, że walka między ciałem i duchem jest tak samo obecna w społeczności wierzących – w zborze, jak w poszczególnych osobach. Ojcowski stosunek apostoła Pawła do naruszających porządek w korynckim zborze może wiele nauczyć zborowych przywódców naszych dni, które nie są obce pogaństwu.
W drugim liście czytamy o ciężkich przeżyciach apostoła w związku z napaściami na niego w Koryncie judaizujących formalistów, podrywających jego apostolski autorytet, co zagrażało już samej nauce o zbawieniu z łaski przez wiarę. Swoim listem chce on, jeszcze przed swoim przybyciem do Koryntu w celu wyjaśnienia wszystkich nieporozumień, przywrócić poprzednie braterskie stosunki ze społecznością. Jest on zadowolony, dowiedziawszy się od Tytusa, że jego surowe napomnienie podziałało na społeczność otrzeźwiająco, poczynając od tego, że winny grzechu kazirodztwa poniósł zasłużoną karę; lecz społeczność jeszcze nie jest na wymaganej wysokości; a demoralizujący wpływ judaizujących hamuje dalsze powodzenie w oczyszczeniu z niepotrzebnych i szkodliwych przeżytków pogaństwa. Od 10 rozdziału apostoł przechodzi do ostrego napominania obmówców, poddających w wątpliwość jego prawo do apostolstwa, i przytacza dowody prawności swojej wysokiej służby. Zbór w Koryncie musi być wolny od fałszywych nauk, przynoszonych przez ludzi żądnych zysku i zainteresowanych tylko nim, i musi trzymać się ewangelii Chrystusowej, którą przyniósł on, Paweł, który nigdy w niczym nie czerpał z niej zysku. Bezinteresowności nie mogą mu zabrać przez swoje oszczerstwo fałszywi apostołowie; on, sługa Boży, zniósł o wiele więcej cierpień, niż ktokolwiek inny, i chociaż jest on słaby i wątły ciałem, lecz mocny Duchem Chrystusowym. List kończy się przypomnieniem o dobrowolnej zbiórce dla biedniejszych świętych, wezwaniem do braterskiej jedności i apostolskim pozdrowieniem.
List do Galacjan
Podstawowy tekst: 3:2.
Główna myśl: Chrystus, Wybawiciel od zakonu i prostej zewnętrzności, wprowadzający do chwalebnej wolności.
Galacją nazywała się w starożytności jedna z dzielnic rzymskiego imperium w Małej Azji, zasiedlona przez Galacjan. Podczas swoich misyjnych podróży apostoł Paweł założył tam parę zborów, w większości z tubylców-pogan. W rozdziale 4:13-17 listu czytamy o tym, jak pomyślnie na tym gruncie rozprzestrzeniała się dobra nowina o zbawieniu z łaski. Lecz wkrótce judaizujący formaliści zaniepokoili Galacjan tym, że do usprawiedliwienia człowiekowi mało jest jednej wiary, ale konieczne jest jeszcze podporządkowanie obrzędowemu zakonowi. Z przewrotnością prawdziwych faryzeuszów próbowali oni poderwać autorytet wielkiego apostoła, umniejszając jego powołanie i znaczenie, a razem z tym – znaczenie jego zwiastowania. Wielu dało się sprowadzić na tę drogę jeszcze i dlatego, że liczyli na uniknięcie prześladowania ze strony Żydów (6:12). Inni popadli w inną skrajność: pomieszawszy starotestamentową obrzędowość z zakonem dziesięciu przykazań, rozszerzonym przez Chrystusa, prowadzili sposób życia daleki od duchowego. Te odchylenia były przyczyną napisania listu przez apostoła Pawła z Efezu. Broni on swoje posłannictwo, powołując się na uznanie go przez innych apostołów w Jerozolimie, i obala fałszywą naukę judaizujących; wskazuje na to, że zbawienie ma swoje korzenie w przymierzu Boga z Abrahamem (1M.15:18), zaś zakon został nadany po 430 latach, przez niego jest poznanie grzechu i nikt nie może przez niego zostać usprawiedliwiony. „Bo jeśli przez zakon jest sprawiedliwość, tedy Chrystus daremnie umarł” (2:21). Innemu zbłądzeniu apostoł Paweł przeciwstawia otrzymywane z łaski duchowe odrodzenie, kiedy człowiek odwraca się od anarchii swojej woli, oddaje ją Chrystusowi i prowadzony przez Ducha Świętego, wykonuje wolę Bożą nie z bojaźni, lecz z miłości i wdzięczności. Zakon włożony jest przez Ducha Świętego do serca wierzącego, zapisany jest w jego myślach (Jer.31:33; Hbr.10:16), wierzący podległy jest zakonowi Chrystusowemu (Gal.6:2; 2J.5) i dąży do tego, żeby w nim ukształtował się Chrystus (Gal.4:19).
Ten list został napisany nie do jednego zboru, lecz do wszystkich zborów okręgu. W nim drugi razy spotykamy się z centralnym tematem nauki apostoła Pawła: „Sprawiedliwy z wiary żyć będzie” (Hab.2:4). Włączenie do dzieła zbawienia jakichkolwiek innych środków („dobrych” uczynków) oddala od wielkiej ewangelicznej zasady daru z łaski ze względu na Chrystusa.
List w oryginale został napisany własnoręcznie przez apostoła i nie zawiera, jak zwykle, żadnych pozdrowień.
List do Efezjan
Podstawowe teksty: 1:22-23; 5:30.
Główna myśl: Kościół – Ciało Chrystusa.
Efez – handlowe i portowe miasto w rzymskiej prowincji Azji. Był on centrum kultury i czczenia greckiej bogini Artemidy, której świątynia zaliczona została z powodu swojej wspaniałości do siedmiu cudów świata. Tutaj została założona przez apostoła Pawła chrześcijańska społeczność, której pierwszymi uczniami byli uczniowie Jana Chrzciciela w liczbie około dwunastu (Dz.19:1-7). Apostoł Paweł prześwietlał światłością Chrystusową Efez i całą Azję w ciągu prawie dwóch lat. Powód napisania listu do Efezjan nie jest znany; apostoł podyktował go będąc uwięzionym w Rzymie lub w Cezarei. Z więziennych murów jego duch wznosi się na niebiańskie wyżyny i w modlitwie dostępuje społeczności z Bogiem… Ten list ma bardziej ogólny charakter niż wszystkie listy wielkiego apostoła i rozszerza naukę o światowym Kościele Chrystusowym jako organizmie, o Ciele Chrystusowym, żywotnie połączonym z Głową – Chrystusem w niebie, i dlatego bardziej niebiańskim niż ziemskim. Wierzący jest pielgrzymem do Kanaanu na wysokości, oczekującym przemienienia jego cielesnego ciała w nieprzemijające ciało. Uwierzywszy w Chrystusa jako w swego Zbawiciela, duchowo martwy człowiek ożywa; sfera jego zainteresowań się przemieszcza w ślad za Chrystusem, do nieba; Duch Święty kształtuje go na podobieństwo Boże; według usynowienia jest on współdziedzicem Chrystusa. I to wszystko darowane jest mu ze względu na zasługi Chrystusa – z łaski, „nie z uczynków, aby się kto nie chlubił” (Ef.2:1-10). Przy tym, krew Chrystusowa spoiła w jedno lud przymierza, Żydów z poganami; mur surowego zakonu między nimi runął i ustąpił miejsca ewangelicznej nauce Chrystusowej. Tajemnica połączenia Żydów z poganami w jedną społeczność, Kościół, była „ukryta w Bogu”, lecz objawiona Pawłowi i wyjaśniona przez niego.
Wysokiej pozycji światowego Kościoła Chrystusowego powinno odpowiadać też życie wierzących jego członków. Jest to przede wszystkim dążenie do zachowania jedności ducha w pokoju; jest to wzmocnienie się Duchem Świętym w wewnętrznym człowieku; innymi słowy, jest to przyjęcie wiarą do swego serca Chrystusa i jego darów, które w Kościele są różnorodne w celu doskonałości świętych. Stary Adam, nasze ciało, musi ustąpić miejsca nowemu człowiekowi, zapieczętowanemu przez Ducha Świętego, żyjącego według zakonu miłości do Boga i bliźniego. Narzędziem do odniesienia zwycięstwa nad naszym wrogiem, szatanem, powinny być mocna wiara i dobra znajomość Słowa Bożego, tj. Pisma Świętego.
List do Filipian
Podstawowe słowo: „Wszyscy”.
Główna myśl: Chrześcijańska jedność powinna być zachowana bez względu na cenę.
Podstawowy tekst: 1:1-3.
Podczas swojej drugiej podróży misyjnej apostoł Paweł został skierowany przez Ducha Świętego do Macedonii (Dz.16:9), dokąd też przybył w towarzystwie Sylasa i Łukasza, który przyłączył się do nich w Troadzie (Dz.16:10: „my…”). W rzymskiej kolonii Filippi, w miejscu modlitw, apostoł otrzymał pierwszą możliwość powiedzenia zebranym słuchaczom o zbawieniu. W domu jednej niewiasty, która uwierzyła, Pan przygotował wędrowcom przyjęcie (Dz.16:12-15), i stąd dobra nowina zaczęła rozprzestrzeniać się po mieście, pomimo przeciwstawiania się mocy ciemności; z powodu obmowy, Paweł i Sylas zostali wtrąceni do więzienia, lecz po ich cudownym uwolnieniu, kiedy sam strażnik więzienny uwierzył i ochrzcił się, społeczność chrześcijan z pogan w Filippi szybko wzrosła liczebnie i osiągnęła stan rozkwitu. Prześladowania przeciwników (Fil.1:28-30) przyczyniły się do oczyszczenia jej z plew (Fil.3:18-19) i umocnienia w zdrowej nauce.
Napisany w Rzymie z więzienia list do Filipian był pragnieniem apostoła Pawła wyrażenia braciom gorącego podziękowania za przysłany list i pieniężną pomoc; powrót ich wysłannika Epafrodyta, który pomyślnie przebył w Rzymie ciężką chorobę, o której oni słyszeli, powinien położyć koniec ich niepokoju o niego. W Liście do Filipian, więcej niż w jakimkolwiek innym, występuje osobisty i przyjacielski stosunek apostoła do zboru: nie znajdując nic godnego do napomnienia, tylko uprzedza, poucza, dodaje otuchy umiłowanym braciom i siostrom – jego „radości i koronie” (Fil.4:1), aby mocno trwali w jednym duchu i żyli godnie ewangelii Chrystusowej, walcząc dla ewangelii. Dział prześladowanego za Chrystusa jest o wiele lepszy, niż dział prześladującego: pierwszego czeka wielka nagroda w niebie (Mt.5:11-12), gdy prześladowca skazany jest na zgubę. Stosunki między wierzącymi powinny być przesiąknięte pokorą i wzajemną miłością, według wielkiego wezwania Chrystusa. Wzajemna miłość jest zakonem królestwa Chrystusowego, wyróżniającym znakiem Jego rodziny.
Chociaż los apostoła podczas pisania listu jeszcze nie był postanowiony, lecz, co by go nie oczekiwało, dla niego ma znaczenie tylko uwielbienie Chrystusa, swoim życiem i śmiercią: dla niego życiem jest Chrystus, a śmierć zyskiem (Fil.1:21). W ciężkich warunkach więziennych nie opuszcza go duchowa radość w Panu i życzy im takiej samej radości.
Cały list jest wezwaniem do chrześcijańskiej radości – w ucisku, smutku i nawet w obliczu śmierci, gdyż ona nie może straszyć wierzącego.
List do Kolosan
Podstawowe słowa: 3:11; 1:18.
Główna myśl: Wielka chwała i wielkość Chrystusa.
Podstawowy tekst: 2:8.
Społeczność w Kolosach we Frygii, prowincji Rzymu w Małej Azji, nie została założona przez apostoła Pawła, lecz przez jego ucznia Epafrasa; jemu zaś prawdopodobnie zawdzięczają swoje powstanie chrześcijańskie społeczności w sąsiadujących z Kolosami Laodycei i Milecie. Uwięziony razem z Pawłem Epafras, uświadomił apostoła o chwiejnym stanie duchowym tych społeczności, przy całej ich „wierze w Pana Jezusa Chrystusa i miłości do wszystkich świętych”: niepokoiły je z jednej strony kazania kaznodziei ascetyzmu z domieszką żydowskiej nauki, z drugiej – mędrkowania filozofów gnostyków (od grec. gnosis = wiedza), twierdzących, że do zbawienia nie wystarczy krzyż Chrystusa i że Chrystus nie jest Bogiem, lecz tylko najwyższym z przybliżonych do Boga duchów.
Smucąc się z powodu błądzących, wielki apostoł wysłał do Kolosów i Laodycei dwa listy, którymi po przeczytaniu społeczności musiały wymienić się. List do Laodycei nie zachował się; jednak jest przypuszczenie, że właśnie on został nazwany przez późniejszych kopistów Listem do Efezjan; za tym przemawia jego nieosobowy charakter jakby okręgowego listu, do wszystkich społeczności w Małej Azji, i brak pozdrowień, tak naturalnych dla człowieka, który przeżył w Efezie około trzech lat.
W Liście do Kolosan apostoł Paweł na samym początku określa istotę darowanego nam przez Boga zbawienia: jest ono wezwaniem do uczestnictwa w dziedzictwie świętych w światłości, wybawieniem od mocy ciemności, wolnym wejściem do królestwa umiłowanego Syna Bożego, w Którym mamy odkupienie przez krew Jego i odpuszczenie grzechów (1:1214). Jak śmierć ciała polega na oddzieleniu jego od duszy, tak śmierć duszy, jej wieczna zguba, polega na jej oddzieleniu od Boga. Trwanie w grzechach jest śmiercią duszy, gdyż każdy grzech, nie ujawniony przez człowieka w upamiętaniu u nóg Chrystusa, oddziela od Boga. Dziedzictwo świętych odpowiada stopniowi ich uświęcenia, które dokonuje się tutaj na ziemi, przy oddaniu serca Bogu, Który ”według upodobania sprawia w nas i chcenie i wykonanie” (Fil.2:13). Boże przygotowanie przekształca serce, czyni je niebiańskim, zdolnym rozkoszować się błogosławieństwem społeczności z Bogiem.
O Odkupicielu apostoł Paweł mówi, że On jest obrazem niewidzialnego Boga (wers.15). – „Kto mnie widział, widział Ojca” (Jan.1:14; 14:9). Jest On pierworodnym wszelkiego stworzenia (wers.15). To twierdzenie burzy dwie zgubne herezje pierwszych wieków chrześcijaństwa: a) że Osoby Trójjedynego Boga są tylko różnymi nazwami lub znaczeniami przejawu Jedynego Boga, i b) że Chrystus jest tylko Istotą, wyższą od wszystkich pozostałych stworzeń, lecz nie Bogiem. Mędrkujący heretycy widocznie nie mogli wyobrazić sobie, że jedna i ta sama osoba nie może być obrazem samej siebie. I czy jest możliwe komukolwiek, chociażby najwyższej istocie, prócz jednorodzonego Syna Bożego, żeby być doskonałym obrazem Boga i Jego wiecznego bytu, nieobjętości, niezmienności, z Jego wszechwiedzą, potęgą i wszechobecnością? Jako pierworodny wszelkiego stworzenia, Chrystus jest wiecznym Słowem (BógSłowo) i wieczną mądrością Bożą; wszystko zostało stworzone przez Niego i dla Niego, i wszystko na Nim jest ugruntowane (wers.16-17). On nie jest stworzeniem, On jest Stworzycielem. On jest też głową światowego Kościoła jako Źródło jego żywotnego wpływu. On jest początkiem, pierworodnym z umarłych, nie według czasu zmartwychwstania, lecz według jego mocy i znaczenia, gdyż On nie tylko jest dawcą życia, lecz samym Życiem. Pan Jezus Chrystus jest pośrednikiem między niebem i ziemią, podczas oczekiwania tego błogosławionego czasu, kiedy Bóg połączy wszystko, co niebiańskie i ziemskie, pod jedną Głową.
Wielki apostoł w swoich cierpieniach raduje się z Kościoła Chrystusowego, na sługę którego został powołany przez samego Pana, żeby łączyć świat pogański z ludem przymierza.
I tak, w Liście do Kolosan apostoł Paweł po pierwsze uwypukla z niczym nieporównane znaczenie Osoby Chrystusa Zbawiciela i Jego czyny; po drugie, przeciwstawia samowolnym, pomimo duchowych sposobów uświęcenia, jak np. ascetyzmowi, proste żądania chrześcijańskiego życia, wypływające z prawidłowo przyswojonej nauki o zbawieniu z łaski przez wiarę.
Ten list jest natchnionym protestem przeciw wszelkim próbom wywrócenia biblijnych prawd, ich ”spirytualizacji”, niekiedy przewrotnego zaciemniania i podrywania znaczenia Chrystusowego dzieła, które zadowoliło sprawiedliwość Bożą i położyło początek nowego okresu w Bożej budowli: okresu łaski.
1 i 2 List do Tesaloniczan
| Pierwszy List do Tesaloniczan. | Główna myśl: |
| Podstawowy tekst: 1:10. | Przyjście Pana po Swój lud. |
| Drugi List do Tesaloniczan. | Główna myśl: |
| Podstawowe teksty: 1:7-8. | Przyjście Pana ze Swoim ludem. |
Po przeżyciach w Filippi apostoł Paweł przyszedł do Tesaloniki (Dz.17:1-4) (obecnie Saloniki), dużego centrum Macedonii (1Tes.2:2). Trzy sabatowe kazania wystarczyły, żeby wokół niego zebrała się grupa, którzy uwierzyli w Chrystusa, w większości z prozelitów, tj. pogan, nawróconych na judaizm. Tak powstał zbór w Tesalonice. Lecz moce ciemności nie spały: wskutek obmowy niewierzących Żydów, że chrześcijanie jakoby nie uznają władzy Rzymu, Paweł musiał pośpiesznie opuścić miasto. Jego serce niepokoiło się o nowonawróconych i wkrótce z Aten wysyła do nich swojego ucznia Tymoteusza, żeby dowiedzieć się o ich duchowym stanie. Gdy apostoł był już w Koryncie, Tymoteusz powrócił z dobrą wiadomością o stałości Tesaloniczan w wierze, pomimo prześladowań ze strony przeciwników, o ich miłości braterskiej i gorliwym zwiastowaniu przez nich słowa o Chrystusie nawet poza granicami Macedonii i Achai. Ta wiadomość spowodowała napisanie przez apostoła pierwszego listu do nich. z powodu swego ciepła i uczucia ten list jest kontynuacją nagle przerwanej osobistej jego łączności z młodą społecznością chrześcijańską.
Apostoł wyraża swoją radość, że jego duchowe dzieci są mocne w wierze i miłości, oczekując przyjścia Pana Jezusa w chwale. Ich życie udowadnia, że przyjęli oni ewangelię nie jako słowo ludzkie, lecz jako Słowo Boże; są oni radością i chwałą apostoła. Jednak, otaczające ich pogańskie środowisko jest dużym niebezpieczeństwem dla słabych; dlatego apostoł prosi ich w Jezusie Chrystusie, żeby godnie postępowali i podobali się Bogu, powstrzymując się przed wszelką nieczystością, żyli cicho i nie pozostawiali swoich obowiązków życiowych w niecierpliwym oczekiwaniu przyjścia Pana. O zmarłych w Chrystusie nie muszą się martwić, wiedząc, że Chrystus zmartwychwstał. Według Słowa Pana – dalej mówi apostoł – zmarli w Chrystusie razem z żywymi zostaną pochwyceni w obłokach na spotkanie Pana, w celu wiecznego z Nim przebywania.
W 2 rozdziale tego listu widnieje przed nami ideał pracownika Królestwa Bożego: ofiarność i poświęcenie, odwaga, szczerość, bez żądzy zysku, macierzyńska miłość i delikatność w stosunku do pouczanych, ojcowska troska.
Drugi List apostoła Pawła do Tesaloniczan przestrzega tych chrześcijan przed nadmiernie rozbudzonym oczekiwaniem, przepowiedzianych przez proroków wydarzeń przed przyjściem Chrystusowym. W duchowym odniesieniu zbór w Tesalonice mógł być przykładem dla innych; lecz w swojej niecierpliwości, pod wpływem prześladowań, on łatwo wierzył wszelkim pogłoskom i wymysłom samozwańczych proroków, że już następuje dzień Pański. Apostoł uspokaja braci, przypominając o tym, czego nauczał ich na podstawie proroctw Daniela (Dan.11:21-45), i przestrzega przed próżniactwem – „kto nie chce pracować, niechaj też nie je” (3:10). Drugi rozdział tego listu wnosi bardzo dużo danych do nauki o wydarzeniach czasu ostatecznego, a w moralnym odniesieniu poucza chrześcijanina, żeby nie lekceważył ziemskich obowiązków ze względu na pobożność.
W listach apostoła Pawła do zborów widzimy stopniowe ukazywanie się ideału chrześcijańskiego życia. W Liście do Rzymian występuje myśl, że przez chrzest wierzący symbolicznie zostaje pogrzebany z Chrystusem, żeby z Nim zmartwychwstać; innymi słowy, on w widoczny sposób powiadamia o swojej decyzji skończenia z grzesznym życiem i życia życiem świętym. W Liście do Efezjan przewija się myśl, że wierzący nie tylko przechodzi z duchowej śmierci do duchowego życia, ale że w Chrystusie on już przebywa w niebie. W listach do Tesaloniczan wierzący wezwany jest do uczestnictwa w chwale Chrystusowej.
W 1 Liście do Tesaloniczan wyłożone są wszystkie wielkie podstawy chrześcijańskiej wiary: wybranie – 1:4; Duch Święty – 1:5-6; 4:8; 5:19; pewność prawdy ewangelii – 1:5; Święta Trójca – 1:1,5-6; nawrócenie – 1:9; powtórne przyjście Chrystusa – 1:10; 2:19; 3:13; 4:1417; 5:23; życie chrześcijańskie – 2:12; 4:1; uświęcenie – 4:3; 5:23; dzień Pański – 5:1-3; zmartwychwstanie – 4:14-18; potrójna natura człowieka-5:23. Dzień „przyjścia Pana” – dzień Jego powtórnego przyjścia i „spotkania naszego z nim” (2Tes.2:1), wybawia wierzącego (1Tes.1:10) od sądu w „dniu Pańskim, wielkim i strasznym” (Iz.2:12; Jl.2:11; 3:4; Ha.3: 12; So.1:7,14; Ml.3:16,19; Hbr.10:27).
”Tajemna moc nieprawości”, która zawsze działa (2Tes.2:7), objawi się w czasie ostatecznym, kiedy ”ten, który teraz powstrzymuje, nie zejdzie z pola”, tj. Duch Święty.
1 i 2 List do Tymoteusza
| Pierwszy List do Tymoteusza. | Główna myśl: |
| Podstawowy tekst: 3:15. | Do wykonania, 1Tm.4:12. |
| Drugi List do Tymoteusza. | Główna myśl: |
| Podstawowe słowo: „Wstydzić się”. | Oddanie Panu i prawdzie w |
| 1:8,12,16; 2:15. | prześladowaniu i odstępstwie. |
Te dwa listy do ucznia i najbliższego współpracownika apostoła Pawła Tymoteusza, zawierają pouczenia i ostrzeżenia, konieczne osobie, powołanej do służby w zborze jako społeczności wierzących, w charakterze prezbitera (starszego), biskupa (nadzorcy) i diakona, opiekującymi się ubogimi. Starszeństwo w miejscowych zborach w czasach apostołów nigdy nie było jednoosobowe, aby uniknąć naturalnego ludzkiej naturze pragnienia pierwszeństwa (3J.9). Apostołowie wkładali ręce na pracowników zborowych (Dz.14:23), wskazanych przez Ducha Świętego (20:28). Warunkiem włożenia rąk były osobiste cechy wybranych, wymienione w listach 1Tm.3 i Tt.1:5-9. Obowiązki prezbiterów i biskupów były dwojakie: krzewić zdrową naukę o zbawieniu z łaski przez Golgotę, chroniąc prawdę przed wypaczeniem, i pilnować dyscypliny zborowej. Pismo Święte porównuje to do obowiązków pasterza trzody; dlatego dwa listy do Tymoteusza i do Tytusa nazywają się pasterskimi.
Opuszczając na jakiś czas Efez dla Macedonii, apostoł Paweł pozostawił tam Tymoteusza (1Tm.1:3; 3:4), a dowiedziawszy się o trudnościach, z którymi w tym mieście przyszło zetknąć się jego młodemu zastępcy, postanowił podbudować i wzmocnić go listem. Tymoteusz powinien przeciwstawić się fałszywym nauczycielom, którzy pozostawiwszy prostotę apostolskiego chrześcijaństwa, zachwycali się i pociągali innych albo w bezowocne mędrkowania rabinów, albo w mglistą naukę filozofów gnostyków, zalecając swoim naśladowcom bezżeństwo oraz surowe posty. Takich samozwańczych nauczycieli zakonu trzeba z miłością napominać; modlić się należy o wszystkich ludzi; kobiety powinny zdobić się w dobre uczynki i w zborze nie nauczają, lecz same się uczą; pracownicy zborowi muszą być, według swoich osobistych cech, godni tego powołania; na utrzymaniu zboru mogą być tylko samotne wdowy, znane ze swego czystego życia. Dalej, apostoł mówi o stosunku starszych do wierzących i wierzących do starszych, sług („niewolników”) do panów i o tym, że korzeniem wszelkiego zła, nawet odpadnięcia od wiary, jest miłość pieniędzy. Pracownik zboru powinien unikać miłości pieniędzy i staczać dobry bój wiary, wnikając w siebie i w naukę Chrystusową, żeby zbawić samego siebie i zbawić słuchających go (1Tm.4:16).
Drugi list napisany został przez apostoła Pawła z więzienia przed oczekującą go męczeńską śmiercią. Swego „umiłowanego syna” Tymoteusza apostoł prosi, żeby przyszedł do niego jak można najszybciej i przyniósł mu pozostawione w Troadzie księgi i płaszcz, a do posługiwania mu – żeby przyprowadził z sobą Marka. W tym czasie, gdy uczniowie opuścili go w bojaźni, i tylko Łukasz pozostał mu wierny, apostoł miał radość z oglądania oblicza Pana, Który go wzmocnił tak, że proces posłużył do utwierdzenia ewangelii. I oto Paweł w przeddzień swego odejścia mówi o sobie to, co powinno być hasłem w życiu każdego prawdziwego chrześcijanina: „Dobry bój bojowałem, biegu dokonałem, wiarę zachowałem” (2Tm.4:7).
W tym liście widzimy zalecenie wielkiego apostoła dla swoich następców, aby służyli sprawie Bożej i bronili czystości nauki Chrystusowej. Apostoł zaleca Tymoteuszowi mocno trzymać się zdrowej nauki i przekazywać ją wierzącym, którzy byliby zdolni i innych nauczać; jego duchowy syn musi być dobrym żołnierzem Jezusa Chrystusa, gdyż „w dniach ostatecznych” nastaną ciężkie czasy i zwiastujący Słowo Boże będą musieli znosić prześladowania od „przybierających pozór pobożności, podczas gdy życie ich będzie zaprzeczeniem jej mocy” (2Tm.3:5).
Na równi z 2 Listem Piotra i Listem Judy oraz 2 i 3 Listem Jana, 2 List do Tymoteusza wskazuje na linię postępowania wiernego sługi Pana Jezusa Chrystusa w dniach upadku chrześcijaństwa i odstępstwa, które częściowo zaczęło przejawiać się już za apostołów. To odstępstwo polegało na odrzucaniu Boskości Jezusa Chrystusa i odkupienia człowieka przez Jego ofiarę (1J.4:1-3; Fil.3:18; 2P.2:1).
List do Tytusa
Podstawowy tekst: 2:7-8,15.
Główna myśl: Boży ideał dla chrześcijańskiego zboru i chrześcijańskich pracowników.
Uczeń i współpracownik apostoła Pawła, Tytus, cieszył się jego dużym zaufaniem, i nie tylko wykonywał jego zalecenia, lecz w razie konieczności zastępował go (2Kor.2:13; 7:6-16; 8:6,16,23; 12:18). Z listu do niego dowiadujemy się, że apostoł zostawił go na wyspie Krecie w celu dokończenia zaczętego przez niego dzieła ustanowienia w miejscowych społecznościach starszych. I na Krecie było niemało samozwańczych nauczycieli, pustych gadułów, którzy dogadzając zamiłowaniu Greków do wszystkiego nowego, rozwijali teorie żydowsko-gnostycznego światopoglądu i głosili ascetyzm, lekceważąc proste fakty chrześcijańskiej historii i wymagania chrześcijańskiej moralności. Apostoł zobowiązuje Tytusa do wprowadzenia w zborach zdrowej nauki i zgodnej z nią postępowania wierzących oraz do służenia wszystkim przykładem. Odnośnie organizacji miejscowych zborów, apostoł daje Tytusowi takie same pouczenia, jak Tymoteuszowi: starszymi zborów i diakonami powinni być ludzie o nieskazitelnym sposobie życia; powinni oni nauczać braci i sióstr, starych i młodych, wolnych i niewolników – życia sprawiedliwego, godnego szczególnego ludu, gorliwego w dobrych uczynkach, odnowionego przez Ducha Świętego Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa i oczekującego objawienia Jego chwały (2:13-14; 3:5-6).
Wszystkie trzy pasterskie listy apostoła Pawła świadczą o jego nieprzerwanej trosce o jedność Kościoła Chrystusowego w nauce i dyscyplinie; lecz szczególnie wyraźnie występuje ta troska w jego słownym nakazie, skierowanym do starszych w zborze efeskim (Dz.20:1735). Apostoł przewidział, że ”tajemna moc nieprawości” („wilki drapieżne, nie oszczędzające trzody”) zwiększy po jego odejściu swoją niszczącą pracę w Kościele, co miało miejsce w ciągu wieków i trwa w różnych formach do naszych alarmujących czasów.
Kościół, według określenia apostoła Pawła w 1 Liście do Tymoteusza, 3:15, jest domem Bożym, filarem i podwaliną prawdy. Tracąc swoją jedność i unikając pierwotnej prostoty nauki oraz organizacji, widzialny „historyczny” Kościół kończy, według słów Pisma Świętego, na odstępstwie (Łk.18:8; 2Tm.3:1-8). Przebywający wewnątrz niego Kościół niewidzialny – „ciało Chrystusowe”, „oblubienica Baranka”, „pełnia tego” co Chrystus „sam wszystko we wszystkim wypełnia” (Ef.1:22-23), oczekuje uwielbienie (Mt.13:36-43; Rz.8:18-23; 1Tes.4: 1417).
List do Filemona
Podstawowe słowo: „Przyjmij”, wers.12,15,17.
Główna myśl: Zastosowanie chrześcijańskiego odpuszczenia udowodniono i zilustrowano.
Jednocześnie z listem do chrześcijańskiej społeczności w Kolosach, apostoł Paweł wysłał list do jednego z jej członków, Filemona. List miał doręczyć zbiegły, a teraz wracający niewolnik Filemona, Onezym, który w Rzymie nawrócił się na chrześcijaństwo przez apostoła więźnia. Celem listu jest prośba o odpuszczenie winnemu i przyjęcia go już jako brata w Chrystusie; przy tym apostoł prosi Filemona, żeby przypisał mu szkodę, jeśli taką wyrządził mu Onezym.
Znaczenie tego krótkiego listu jest duże: widać z niego, że wiara i miłość mogą połączyć to, co zostało rozdzielone przez grzech, nie naruszając różnic w społecznym położeniu członków chrześcijańskiego zboru. List, pełen delikatności, mówi o dużym takcie piszącego i o tym, że w nim harmonicznie połączyły się godność apostoła z braterską pokorą i miłością.
Ten list jest cenny jako przykład praktycznej miłości, chrześcijańskiej miłości braterskiej i uczciwości. On na zawsze pozostanie wzorem świętej społeczności między chrześcijanami.
List do Hebrajczyków
Podstawowe słowo: „Lepszy”.
Główna myśl: Środkiem przeciw tchórzliwości i odstępstwu od wiary jest prawidłowe zrozumienie chwały i czynów Chrystusa.
Jest on skierowany do chrześcijan z Żydów, którzy byli przywiązani do niektórych form świątynnej służby i którym podczas osłabienia wiary groziło niebezpieczeństwo powrotu do judaizmu, albo pomieszanie nowych pojęć ze starymi (Dz.21:18-24), wprost do sprowadzenia chrześcijaństwa do stopnia żydowskiej sekty. Autor listu nie jest znany, lecz według swego natchnienia i podobieństwa do mów apostoła Pawła w synagogach i przed Radą Najwyższą, ten list od IV wieku na Zachodzie przypisuje się apostołowi Pawłowi. Odnosi się on do czasów przed zburzeniem Jerozolimy, tj. do 70 roku; widać to z tego, że o kapłaństwie lewickim mówi się w czasie teraźniejszym.
Czysto duchowy charakter chrześcijaństwa nie odpowiadał temu, czego Izraelita oczekiwał od Królestwa Mesjasza; dlatego autor listu, drogą całego szeregu przeciwstawień, udowadnia wyższość chrześcijaństwa nad judaizmem, którego znaczenie w Bożym planie zbawienia było czasowe i obrazowe jako przygotowanie do przyjęcia religii ducha i prawdy. Jezus Chrystus – mówi się w liście – jest ponad wszystkimi starotestamentowymi pośrednikami między człowiekiem i Bogiem: On jest Tym, Komu Bóg powiedział: „Synem moim jesteś, dziś cię zrodziłem. Proś mnie, a dam ci narody w dziedzictwo i krańce świata w posiadanie” (Ps.2:7-8). Mojżesz był wierny w swojej służbie; lecz nieporównanie większej czci godzien jest Budowniczy domu Bożego, Chrystus; zaś domem Jego jesteśmy my, jeśli tylko zachowamy do końca ufność naszą (Hbr.3:6). Jozue nie mógł zapewnić Izraelitom pokoju w Kanaanie; do odpocznienia Bożego wchodzimy my, wierzący w Chrystusa, którzy przyjęliśmy przez Niego dar zbawienia z wiary, gdyż „sprawiedliwy z wiary żyć będzie” (Hab.2:4). Rozdział 11 ukazuje na przykładach z historii Izraela moc i znaczenie zbawiającej wiary, która zmienia charaktery. Teraz, kiedy Chrystus, jako wieczny Arcykapłan według porządku Melchisedeka, wszedł do niebiańskiej świątyni ze Swoją krwią, za nas przelaną, chrześcijanie powinni służyć Bogu swoim życiem, wydawszy bezwzględną wojnę, „do krwi”, wszelkiemu grzechowi (Hbr.12:4), bo bez uświęcenia nikt nie ujrzy oblicza Pańskiego (12:14).
Celem listu jest utwierdzenie słabych w wierze, chwiejnych w jej żywotnym ujawnieniu się. Żydzi chrześcijanie powinni naśladować przykład starożytnych bohaterów wiary i nie odpadać od błogosławionej nadziei, pomimo krótkotrwałych cierpień, które prowadzą, w ślad za Chrystusem, do wiecznej chwały.
Powszechne listy apostolskie
W nowotestamentowym kanonie Pisma Świętego znajduje się siedem powszechnych listów apostolskich; są to – List św. Jakuba, dwa Listy św. Piotra, trzy – Jana i jeden Judy. Mają one ogólny charakter i zwracają się do całego światowego Kościoła, podobnie jak list apostolski z soboru w Jerozolimie był skierowany do wszystkich chrześcijan (Dz.15:23-29).
List św. Jakuba
Podstawowe słowa: „Wiara” (12 razy), „uczynki” (13 razy), „wykonawca” (5 razy).
Główna myśl: Wiara ukazana w swoich uczynkach.
Za autora tego listu najstarsi kościelni historycy uznają jednego z braci Pańskich – tego, który razem z apostołem Piotrem i apostołem Janem po Pięćdziesiątnicy był na czele Jerozolimskiej społeczności (Gal.2:9). Według czasu powstania tego listu, uważa się go za pierwszy list apostolski i odnosi się on w przybliżeniu do 50 roku. – To, co donoszą historycy o życiu apostoła Jakuba, o jego płomiennej usłudze ewangelią, znajduje pełne odbicie w jego słowach do Kościoła Chrystusowego, składającego się z 12 pokoleń Izraela – „w rozsianiu”, tj. poza Jerozolimą i w innych krajach. Według tradycji, Jakub zakończył życie śmiercią męczeńską, ukamienowany, jak Szczepan.
Cel listu – wezwanie do żywego ujawnienia wiary w życiu. Apostoł wskazuje na konieczność dążenia do moralnej doskonałości i mówi, że wiara bez uczynków, martwa, nie może oczekiwać pomocy z wysokości w życiowych niedolach, nie ma mocy do przekształcenia kamiennego serca ludzkiego w miłujące Boga i braci, nie ma mocy pokonać własnych grzesznych przyzwyczajeń – np. okiełzać język (3:3-12). Prawdziwie wierzący jest widoczny ludziom przez swoje postępowanie. Zbawiająca wiara wyraża się w miłości, inaczej ona jest bezwartościowa w oczach Bożych; tak samo wyrażała się w czynach posłuszeństwa i miłości wiara starotestamentowych patriarchów: Abraham złożył na ołtarzu swojego syna i zostało to policzone mu za sprawiedliwość.
Czym bliżej życie zborowe znajduje się suchej i dogmatycznej wiary, przy chłodnym stosunków jego członków do siebie, tym większa jest konieczność przypominania i wypełniania nakazów apostoła Jakuba.
Wypowiadane przez niektórych przypuszczenie, że apostoł Jakub zaprzecza usprawiedliwieniu z wiary, nie ma podstawy chociażby dlatego, że jego list odnosi się do okresu Kościoła, kiedy przeciwności między zakonem i łaską jeszcze nie występowały.
1 i 2 List św. Piotra
Pierwszy List św. Piotra.
Główna myśl: Jak możemy znosić cierpienia w cierpliwości, radości i na chwałę Bożą.
Podstawowe słowo: „Cierpienie”.
Drugi List św. Piotra.
Główna myśl: Jak być czystym i wiernym w dniach deprawacji i odstępstwa.
Podstawowe słowo: „Przypominanie”.
Jeżeli autorstwo drugiego listu niektórzy teolodzy poddają wątpliwości, to autorstwo pierwszego jednomyślnie przyznają temu uczniowi Pana, który pierwszy wyznał Go jako Syna Bożego i był jednym z pierwszych kamieni Jego Kościoła, powstałego w dniu Pięćdziesiątnicy na fundamencie Chrystusa (Ef.2:20). Czas i miejsce powstania tych listów nie są znane, jak nie jest znana dalsza działalność apostoła Piotra po tym, jak, poczynając od 13 rozdziału Dziejów Apostolskich, na pierwszy plan wychodzi osoba apostoła Pawła. Spotykamy Piotra jeszcze w Antiochii (Gal.2:11-14) i na apostolskim soborze w Jerozolimie (Dz.15). Według świadectwa ojców Kościoła II wieku, Piotr zmarł śmiercią męczeńską w Rzymie, gdzie był pod koniec swej życiowe drogi; lecz tradycja o jego długoletnim tam biskupstwie pojawia się dopiero w IV wieku. Z pierwszego listu można przypuścić, że apostoł pisał go w Rzymie, który mówiąc inaczej nazywał Babilonem (5:13). W liście odzywa się znana nam z Ewangelii gorąca natura Piotra, lecz oczyszczona i złagodzona przez działanie Ducha Świętego. Piotr – apostoł żywej nadziei w tym strasznym czasie prześladowań ze strony Żydów i pogan. Swoim listem apostoł chce wzmocnić wiarę swoich współbraci z 12 pokoleń Izraela w zborach Małej Azji, cierpiących do tego z powodu wewnętrznych różnic, powodowanych przez fałszywych nauczycieli.
Drugi list apostoła Piotra odnosi się, sądząc po 1:14, do końca jego życia i jest jakby jego testamentem. Apostoł przestrzega wierzących przed fałszywymi nauczycielami, którzy będą łowić nowonawróconych w cielesne pożądliwości na przynętę wolności i bezkarności, a w swojej zuchwałości będą odrzucać Pana, który ich odkupił, i Jego powtórne przyjście, gdyż nie rozumieją cierpliwości Pańskiej. Chrześcijanie powinni swoim nienagannym życiem odrzucać niesprawiedliwe oskarżenia nieposłuszeństwa władzom (3:16) i powinni być na przyjście Pana godni swego wysokiego powołania, nieskalani przez świat.
Cały list przeniknięty jest nadzieją bliskiego powrotu Odkupiciela w chwale i oczekiwaniem nowego wszechświata według Jego Słowa.
1, 2 i 3 List św. Jana
| Pierwszy List św. Jana. | Główna myśl: |
| Podstawowe słowa: „Wiemy” i | Życie w społeczności z Bogiem: Jego |
| „Społeczność”. | radość, zwycięstwo, bezpieczeństwo i pewność. |
| Drugi List św. Jana. | Główna myśl: |
| Podstawowe słowo: „Prawda”. | Prawdę trzeba przyjąć, ulec jej i kochać bez względu na cenę. |
| Trzeci List św. Jana. | Główna myśl: |
| Podstawowy tekst: 1:8. | Obowiązek gościnności w zborze. Niebezpieczeństwo wyniosłego przywództwa. |
Według świadectwa pierwotnego Kościoła i według samej treści listów, odzwierciedlających jasną postać umiłowanego i miłującego ucznia Pańskiego, autorem tych listów jest apostoł i ewangelista Jan. – Jeśli w Ewangelii apostoł uwypukla Boskość i człowieczeństwo Chrystusa, to w pierwszym liście wyjaśnia on istotę chrześcijaństwa: jest ono społecznością z Bogiem-Ojcem przez Syna w Duchu Świętym, i zachowaniem siebie przed skalaniem grzechem. List dopełnia Ewangelię ojcowskimi pouczeniami wierzących odnośnie tego, jak rozpoznawać wkradającego się do Kościoła nosiciela ducha antychrysta, i jak chronić siebie od grzechu, trwając w miłości Bożej i w miłości brata swego. Apostoł szczególnie podkreśla ważność miłości braterskiej; udowadnia ona, że człowiek rzeczywiście jest odrodzony i usynowiony przez Boga, Który jest Miłością (4:8).
Drugi list apostoła przestrzega wierzących przed wieloma zwodzicielami i antychrystami, którzy wyszli na świat, i zobowiązuje do trzymania się prawdy, objawionej w Słowie Bożym, chodzenia w światłości przykazań Chrystusowych.
Trzeci list jest bardziej osobisty niż dwa pierwsze i też odnosi się do Kościoła w jego całości, gdzie już za czasów apostoła zagnieżdża się zło wyniosłości pewnych starszych nad innymi i zaznacza się podział wierzących na duchowieństwo i resztę.
Jeśli drugi lista Jana wskazuje na to, jaki powinien być obraz życia chrześcijanina w dniach upadku Kościoła, to trzeci mówi o osobistej odpowiedzialności każdego jako członka miejscowego zboru.
List św. Judy
Podstawowe słowa: „Zachować” i „zachowani”.
Główna myśl: Naszym obowiązkiem w zagrożeniu odstępstwa jest zachowanie wiary i siebie przed upadkiem.
List Judy, „brata Jakuba”, jednego ze starszych Jerozolimskiego zboru, zbliżony w swojej treści jest do Drugiego Listu apostoła Piotra i Drugiego Listu Pawła do Tymoteusza jako ostrzeżenie wiernych prawdzie przed rozpoczętym już za apostołów odstępstwie wielu od ewangelii w nauce i życiu.
Mając gorliwość o prawidłowe rozumienie drogi zbawienia wyłącznie przez ofiarę Chrystusa, autor listu wskazuje na niebezpieczeństwo społeczności wierzących z ludźmi, którzy odrzucają zbawienie z łaski przez wiarę, a chrześcijańską wolność interpretują jako usprawiedliwienie moralnej rozpusty. Ci grubiańscy gorszyciele są martwi dla wszystkiego, co duchowe, i podlegają strasznemu sądowi Bożemu razem z upadłymi aniołami; wytrwali w pokuszeniu wierni mogą oczekiwać miłosierdzia Pana Jezusa Chrystusa, ku wiecznemu z Nim życiu.
Źródło: „Mały PORADNIK BIBLIJNY”
Praca pastora B. Götze
