Najstarszymi zachowanymi rękopisami przekładów ksiąg świętych na język polski są: Psałterz floriański (pochodzący z przełomu XIV i XV w.) oraz Psałterz puławski (XV/XIV w.). Pierwszym całościowym przekładem Starego Testamentu na język polski jest Biblia królowej Zofii, czwartej żony Władysława Jagiełły. W XV i XVI w. pojawiły się kolejne polskie przekłady. Najczęściej tłumaczono Księgę Psalmów. Ślady ich istnienia zachowały się w tekstach modlitw i pieśni oraz nielicznych ocalałych rękopisach. Wśród najstarszych świadectw rękopiśmienniczych zdarzają się również fragmenty polskich wersji Nowego Testamentu. Należy do nich zapis „Harmonii ewangelijnej” z Biblioteki Zamoyskich (koniec XV w.).
Pierwszy pełny katolicki przekład Nowego Testamentu na język polski oparty na Wulgacie ukazał się drukiem w 1556 r. w Krakowie. Jego kilkakrotne wznowienia świadczą o dużym zapotrzebowaniu na teksty ksiąg świętych. Natomiast drukowany przekład całego Pisma Świętego na polski ukazał się w Krakowie w 1561 r. Jest to tzw. Biblia Leopolity.
Pojawienie się Reformacji na ziemiach polskich wzmogło działalność translatorską. W 1546 r. Mikołaj Rej wydał w Krakowie swobodne tłumaczenie Psałterza Dawidowego, dedykując je Zygmuntowi I Staremu. W 1551 r. ukazał się ewangelicki przekład Nowego Testamentu, dokonany – po raz pierwszy – z języka greckiego. Jego autorem był S. Murzynowski. Rok później wydano pierwszą część tłumaczenia Nowego Testamentu Jana Sandeckiego. Jednak najbardziej znany w środowiskach niekatolickich stał się przekład, o który zadbali polscy kalwini, zwany Biblią Brzeską. Z drugiej połowy XVI w. pochodzi także Biblia Nieświeska, wydana drukiem w 1572 r. w Nieświeżu i Uzdzie.
Odpowiedzią Kościoła katolickiego na pojawienie się licznych przekładów protestanckich był wydany w 1599 r. przekład jezuity z Kalisza, ks. Jakuba Wujka. Biblia Wujka stała się na całe stulecia najważniejszym i obowiązującym przekładem Pisma Świętego dla polskich katolików. W środowiskach protestanckich podobną rolę odegrała Biblia Gdańska.
Pod koniec XIX w. wśród katolików wzrosła potrzeba uwspółcześnienia albo nawet zastąpienia przekładu Wujka. Nie zabrakło również nowych przekładów z języków oryginalnych. Po II wojnie wysiłki tłumaczy skupiły się przede wszystkim na Nowym Testamencie. Pod koniec lat 40. i w latach 50. ukazały się wartościowe przekłady z greckiego, autorstwa F. Gryglewicza i S. Kowalskiego. Jeszcze większą popularnością cieszyło się tłumaczenie E. Dąbrowskiego, oparte na łacińskiej Wulgacie i skonfrontowane z oryginałem greckim.
Pod koniec lat 50. zaczęły się ukazywać naukowe komentarze do Starego i Nowego Testamentu, wydawane pod patronatem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego przez Wydawnictwo Pallottinum w Poznaniu. Obok przekładu z oryginału zawierają one specjalistyczny komentarz do poszczególnych ksiąg.
Przekładanie Biblii na język polski z języków oryginału nastręczało zawsze wielu trudności, związanych choćby z koniecznością znajdowania polskich odpowiedników dla występujących obficie w Starym Testamencie semityzmów. Z początkiem lat 60., na krótko przed obchodami Tysiąclecia Chrztu Polski, pojawił się projekt nowego całościowego przekładu Biblii. Przekład ukończony w 1965 r. stał się oficjalną wersją tekstu Pisma Świętego w Polsce. Nazwano go Biblią Tysiąclecia.
Prawie równocześnie pojawiła się propozycja kolejnego przekładu. Po piętnastu latach (1960-1975) wydano trzytomowe dzieło zwane Biblią Poznańską. W 1997 r. ukazał się nowy przekład Starego i Nowego Testamentu, którego dokonał bp Kazimierz Romaniuk. Tłumacz nadał mu nazwę Biblii Warszawsko-Praskiej. Trwają również prace nad pierwszym ekumenicznym przekładem Pisma Świętego na język polski.
Zapraszamy do zapoznania się z tekstami Biblii
- Internetowa Biblia 2000 – wiele tłumaczeń w jęz. polskim
- Biblia Brzeska
- Biblia Jakuba Wujka
