CzytelniaHistoria i archeologia

Seksualność w Biblii

W Biblii hebrajskiej szeroko wykorzystuje się obrazy seksualności — w prawach Księgi Kapłańskiej, poezji Pieśni nad pieśniami i nakazach prorockich. Jednak seksualność jako taka nie jest najważniejsza. Przeważnie traktuje się ją jako kwestię jedynie moralną.

Czytając Biblię, należy pamiętać, że rozumienie seksualności i prokreacji przez autorów biblijnych różniło się od podejścia współczesnego. Pisarze biblijni uważali, że ciąża jest następstwem przyjęcia przez kobietę „nasienia” mężczyzny. Wiedzieli też niewiele o komórce jajowej i choć dziedziczenie cech musiało sugerować, iż kobieca jest nie tylko „odbiorcą” nasienia, to powstawanie płodu pozostawało tajemnicą (Jr 1,5). Wiedziano natomiast o menopauzie (Rdz 17,17) i być może o związku pomiędzy płodnością a cyklem miesięcznym (zob. Kpł 15,19; por. 2 Sm 11,4).

Chociaż Onan został potępiony za celowe niezapłodnienie Tamar, pomimo że nakazywała mu to tradycja (Rdz 38,9-10), to brak dowodów, Że prokreacja była uważana za jedyny cel współżycia. Popęd płciowy jest w Rdz 2,23-24 wyjaśniony jako dążenie do zjednoczenia, gdyż kobieta została stworzona z ciała mężczyzny. Według Rdz 3,16 miłość kobiety do mężczyzny popycha ją do stosunku płciowego, mimo perspektywy połogu, co w świecie starożytnym często zagrażało zyciu. Miłość erotyczna została wywyższona w Pieśni nad Pieśniami. Nie wspomina się o antykoncepcji, choć opowieść o Onanie wskazuje na znajomość stosunku przerywanego, a długie okresy karmienia piersią (trzy lata w 2 Mch 7,27) miały regulować płodność kobiecą.

Kazirodztwo i seks pozamałżeński

Koncepcję zjednoczenia się partnerów podczas stosunku wykorzystuje się dla wytłumaczenia przepisów dotyczących kazirodztwa. Zalecenia i kary prawdopodobnie odzwierciedlają zwyczajowe praktyki i zakazy wielu społeczeństw; miało to prowadzić do zawierania małżeństw z różnymi grupami rodzinnymi. Wyjaśnienia te i regulacje mogły być szczególnie ważne w stosunkowo niewielkich grupach, które udały się na wygnanie do Babilonu albo powróciły do Jerozolimy.

Prawodawstwu dotyczącemu pozostałych kwestii pożycia pozamałżeńskiego przyświecały dodatkowe względy: do właściwego podziału majątku rodziny ważne było ustalenie ojcostwa wszystkich potomków; ponadto dorosły Izraelita miał liczne prawa — jego Żonę, dzieci, służbę, zwierzęta i ziemię uważano za przedłużenie jego samego. W rezultacie tego poglądu cudzołóstwo uznawano za formę napadu i kradzieży. Z tych powodów jest ono ostro potępione w całej Biblii hebrajskiej i wyobraża podążanie Izraela za innymi bogami.

Według Pwt 22,20nn od kobiety oczekiwano, że wychodząc za mąż, będzie dziewicą, a niemożność dowiedzenia tego mogła kosztować ją życie. Jeśli mężczyzna miał stosunek płciowy z dziewicą, był zobowiązany poślubić ją (np. Wj 22,16) i zapłacić rekompensatę jej ojcu. Jednak mężczyzna mógł też postanowić poślubić prostytutkę (jeśli nie był kapłanem), a ojciec mógł odmówić córce pozwolenia na poślubienie ukochanego.

Biblia hebrajska nie reguluje kwestii męskiej czystości, owdowiały Juda obawia się wyśmiania jedynie z tego powodu, że współżył z prostytutką (Rdz 38). Widoczne są jednak ostrzeżenia przed potencjalnie niszczącym wpływem kobiecej seksualności (np. Prz 7). Przepisy regulowały wybór partnera seksualnego nawet poza najbliższym kręgiem rodzinnym: po wygnaniu babilońskim Izraelitom nie wolno było brać za żony cudzoziemek. Wcześniej zapewne często to czyniono, co sugeruje, że takie przepisy jak Pwt 7,3 nie zawsze znano i stosowano.

Homoseksualizm

Sposób pogrupowania przepisów dotyczących homoseksualizmu jest dla współczesnego czytelnika niejasny i niezrozumiały: w Kpł 18,23 stosunki seksualne ze zwierzętami są łączone z nieczystością i profanacją, a też razem ze stosunkami seksualnymi z kobietą w okresie menstruacji, cudzołóstwem i homoseksualizmem męskim. Ten ostatni potępia też Kpł 20,13:

Ktokolwiek obcuje cieleśnie z mężczyzną, tak jak się obcuje z kobietą, popełnia obrzydliwość Obaj będą ukarani Śmiercią, sami tę śmierć na siebie ściągnęli.

Biblia hebrajska nie wspomina miłości lesbijskiej.

Poza tymi zakazami Biblia nie omawia wyczrpująco kwestii homoseksualizmu. Opowiadanie w Rdz 19 o mężczyznach z Sodomy oraz w Sdz 19,22-30 dotyczy homoseksualnego gwałtu przez osoby heteroseksualne: w świecie starożytnym była to forma napaści, mającej na celu poniżenie przeciwnika.

John Bowker